Οδηγίες διδασκαλίας σχολικού έτους 2025-2026 για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ τάξης Γυμνασίου
Σχολικό εγχειρίδιο
«Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου» των Α. Παπαθωμά, Μ. Γαλάνη-Δράκου, Β. Καμπουρέλλη και Ε. Λουτριανάκη.
Οι ενότητες της ύλης θα διδαχθούν δύο (2) ώρες την εβδομάδα κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου-Μαΐου.
Ερμηνεία συμβόλων
☑ Βασικό | Να προσεγγιστεί υποχρεωτικά
✎ Βασικό με τροποποίηση | Να προσεγγιστεί με προσαρμογή
🔘 Πρόσθετο | Να προσεγγιστεί προαιρετικά
✖ Να μη διδαχθεί
Παρατηρήσεις - Γενικές Οδηγίες
1. Η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία γλώσσα μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία ενδείκνυται οι μαθητές/τριες να χρησιμοποιούν και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική - Συντακτικό), όταν και όπου χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού.
2. Σε κάθε ενότητα, είναι σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών ή ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται με αναφορές και παραδείγματα στη ν.ε. Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη συγχρονία στη διαχρονία.
3. Από το κεφάλαιο «Λεξιλογικά» διδάσκεται η 2η και η 3η στήλη του πίνακα, με έμφαση στις λέξεις που χρησιμοποιούνται και στη νέα ελληνική.
4. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν την αναγνώριση τύπων της α.ε. οι οποίοι δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων κλειστού τύπου) και την παραγωγή τύπων οι οποίοι έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση).
5. Συνιστάται η διόρθωση των ασκήσεων να γίνεται στην τάξη από τους/τις ίδιους/ίδιες τους/τις μαθητές/τριες με αξιοποίηση και των βιβλίων αναφοράς (Γραμματική - Συντακτικό).
6. Τα παράλληλα κείμενα αξιοποιούνται όπου κρίνει ο/η εκπαιδευτικός ότι είναι αναγκαίο για την εμπέδωση της ύλης.
7. Η πρόβλεψη για εξαίρεση συγκεκριμένων ενοτήτων ή υποενοτήτων από τη διδακτέα ύλη, καθώς και η δυνατότητα προαιρετικής διδασκαλίας ορισμένων άλλων, έχει στόχο να ενισχύσει την παιδαγωγική ευελιξία του/της εκπαιδευτικού.
8. Ο διδακτικός χρόνος που ενδέχεται να περισσέψει μπορεί να αξιοποιηθεί για εμβάθυνση, επανάληψη, υποστήριξη ή άλλες παιδαγωγικά τεκμηριωμένες διδακτικές επιλογές, ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών και μαθητριών.
9. Στο πλαίσιο του διδακτικού σχεδιασμού οι εκπαιδευτικοί, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις προτεινόμενες διαδικτυακές πηγές από το διδακτικό υλικό, να προβαίνουν σε επανέλεγχο της εγκυρότητάς τους, διότι ενδέχεται λόγω του δυναμικού τους χαρακτήρα ορισμένες από αυτές να είναι ανενεργές ή να οδηγούν σε διαφορετικό περιεχόμενο.
10. Πρόσθετο διδακτικό υλικό και οδηγίες για τα μαθήματα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και των Αρχαίων Ελληνικών από μετάφραση για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου υπάρχουν στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ: Τμήμα Β΄: Προγραμμάτων Σπουδών και Εκπαιδευτικού Υλικού - Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Η διδακτέα ύλη διαμορφώνεται ως ακολούθως:
✖ Ενότητα 1: δεν θα διδαχθεί
Ενότητα 2
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 5 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 14, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Γραμματική: Γ΄ κλίση ουσιαστικών. Με αφόρμηση την επισήμανση τύπων τριτόκλιτων ουσιαστικών του κειμένου (βασιλέως, τούς Ἕλληνας, τήν δύναμιν κ.ά.), ο/η εκπαιδευτικός εισάγει τους/τις μαθητές/τριες στη γ’ κλίση ουσιαστικών, τα γενικά της χαρακτηριστικά και στη συνέχεια επικεντρώνεται στα:
1. Καταληκτικά διπλόθεμα (-ις, -εως) και μονόθεμα (-εύς, -έως). (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: Ενότητα 12, σελ. 95-96).
2. Συμφωνόληκτα αφωνόληκτα και ημιφωνόληκτα, μονόθεμα και διπλόθεμα.
☑ Οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα, απαρέμφατο, μετοχή βαρύτονων ρημάτων μέσης φωνής και οριστική μέλλοντα του ρ. εἰμί.
Με αφετηρία τύπους μέσης φωνής από το κείμενο (διακελεύεται, ταράττονται, ἐβουλεύετο), ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις μαθητές/τριες:
1. με τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φωνής των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα μέσης φωνής,
2. με τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της μετοχής ενεστώτα και μέλλοντα μέσης φωνής,
3. με την οριστική μέλλοντα του εἰμί. (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: Ενότητα 14, σελ. 111-112, Ενότητα 15, σελ. 118 και Ενότητα 17, σελ. 131.)
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με αφόρμηση τις ιστορικές γνώσεις τους και τη χρήση των γλωσσικών σχολίων, οι μαθητές/τριες μπορούν να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο. Συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του κειμένου, αξιοποιώντας τα σχόλια και τις ερωτήσεις 1-4 της σελ. 16.
Συνιστάται να γίνει αναφορά στην αφηγηματική τεχνική των ιστορικών κειμένων (χρήση ιστορικών χρόνων, ιστορικός ενεστώτας) μέσα από την αναγνώριση των ρημάτων του κειμένου.
✎ Ετυμολογικά: Οι μαθητές/τριες σε ομάδες εντοπίζουν και καταγράφουν τις σύνθετες λέξεις στο κείμενο. Με παράλληλη αναφορά στα συναφή φαινόμενα της ν.ε., καθοδηγούνται στην κατανόηση της σύνθεσης ως δεύτερου, μετά την παραγωγή, μηχανισμού εμπλουτισμού της γλώσσας, αξιοποιώντας και τις ασκήσεις 1-3 της σελ. 19.
✎ Ο/Η εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προτείνει δικές του/της ασκήσεις ή να αξιοποιήσει:
α. ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου της Α΄ Γυμνασίου:
Σελ. 97: 1-5 (ουσιαστικά σε -ις, -εως και εύς, -έως)
Σελ. 113: 8 (οριστική ενεστώτα και μέλλοντα μέσης φωνής)
Σελ. 119: 6 (οριστική παρατατικού μέσης φωνής, εκτός των τύπων αορίστου)
β. ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου της Β΄ Γυμνασίου: Σελ. 20-21: 1-2, 4 (ουσιαστικά γ΄ κλίσης).
Ενότητα 3
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 5 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 22, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Ετυμολογικά. Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών από ουσιαστικά ως πρώτο συνθετικό. Ως αφόρμηση μπορεί να δοθούν παραδείγματα από τη ν.ε. γλώσσα.
☑ Γραμματική: Γ΄ κλίση ουσιαστικών.
1. Ακατάληκτα διπλόθεμα σε -ων, -οντος. Ο/Η εκπαιδευτικός, με αφόρμηση τις μετοχές ὀνομάσων, νέμων και λέγων του τρίτου παράλληλου κειμένου, επισημαίνει τη μορφολογική αντιστοιχία τους με τα τριτόκλιτα ακατάληκτα διπλόθεμα ουσιαστικά σε -ων, -οντος, εξοικειώνοντας τους/τις μαθητές/τριες με την κλίση των ουσιαστικών αυτών και παροτρύνοντάς τους/τες σε συγκριτικές παρατηρήσεις με τη ν.ε (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: Ενότητα 12, σελ. 111).
2. Ημιφωνόληκτα υγρόληκτα και σιγμόληκτα αρσενικά και ουδέτερα. Επισημαίνεται και εδώ η συνάφεια με τύπους της ν.ε.
☑ Οριστική αορίστου, παρακειμένου και υπερσυντελίκου μέσης φωνής.
Με αφετηρία τύπους αορίστου και παρακειμένου μέσης φωνής από το δεύτερο και το τρίτο παράλληλο κείμενο (ἀπεκρύψατο, ξυνεγράψατο και πέπρακται), ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις μαθητές/τριες με τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φωνής των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική αορίστου, παρακειμένου και υπερσυντελίκου, καθώς και τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της μετοχής αορίστου και παρακειμένου. (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: Ενότητα 15, σελ. 118, Ενότητα 16, σελ. 124, Ενότητα 17, σελ. 131).
✖ Σύνταξη. Η σύνδεση προτάσεων ή όρων πρότασης δεν θα διδαχθεί.
☑ Να διδαχθεί το υποκείμενο απαρεμφάτου και μετοχής. (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: Ενότητα 17, σελ. 132).
Ο/Η εκπαιδευτικός, με αφόρμηση την αναγνώριση απαρεμφάτων και μετοχών στο κείμενο και ανακαλώντας στοιχεία από την ύλη της Α΄ Γυμνασίου, καθοδηγεί τους/τις μαθητές/τριες να διαπιστώσουν και να κατανοήσουν τη λειτουργία του απαρεμφάτου και της μετοχής στον α.ε. λόγο. Μέσα από παραδείγματα επισημαίνεται το φαινόμενο της ταυτοπροσωπίας και της ετεροπροσωπίας.
Η διδακτική προσέγγιση από τη μετάφραση στο πρωτότυπο βοηθά τους/τις μαθητές/τριες να αναγνωρίσουν την ιδιαιτερότητα του απαρεμφάτου, σε αντίστιξη με την αναλυτικότητα του ν.ε. λόγου. Παράλληλα, ενισχύει την κατανόηση της συνάφειας με τη ν.ε.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Λόγω της αυξημένης δυσκολίας του κειμένου δίνεται από τον/την εκπαιδευτικό μετάφραση όσο το δυνατόν πιο πιστή. Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του κειμένου, αξιοποιώντας τα σχόλια και τις ερωτήσεις 1-4 της σελ. 23.
✎ Οι μαθητές/τριες παρακινούνται να συγκρίνουν τη μετάφραση με το αρχαίο κείμενο και να εντοπίσουν τις λειτουργίες του απαρεμφάτου και τη διαφοροποίηση στον τρόπο που αυτές επιτελούνται στη ν.ε.: δηλ. το απαρέμφατο στη νεοελληνική ως ουσιαστικό ή ως δευτερεύουσα πρόταση.
🔘 Ως προς το περιεχόμενο, μπορούν να αξιοποιηθούν τα παράλληλα κείμενα της ενότητας, καθώς και άλλες αναφορές σε ιστορικούς συγγραφείς της αρχαιότητας, κατά την κρίση του/της διδάσκοντος/ουσας.
☑ Σελ. 24: 1-3.
✎ Σελ. 28: 3, 5.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στον σχηματισμό των ουσιαστικών γ΄ κλίσης της ενότητας.
Ενότητα 4
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 3 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 30, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Ετυμολογικά. Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών με πρώτο συνθετικό επίθετο. Ως αφόρμηση στη διδασκαλία μπορεί να δοθούν παραδείγματα από τη ν.ε. γλώσσα.
☑ Γραμματική. Τριτόκλιτα επίθετα
Ο/Η εκπαιδευτικός βοηθά τους/τις μαθητές/τριες να εντοπίσουν στο κείμενο τριτόκλιτα επίθετα και να τα αντιπαραβάλλουν με την απόδοσή τους στη ν.ε. Στη συνέχεια και με τη χρήση του βιβλίου της Γραμματικής διδάσκονται την κλίση επιθέτων σε -ύς, -εῖα, -ύ.
☑ Γ΄ κλίση ουσιαστικών. Ουδέτερα ακατάληκτα μονόθεμα οδοντικόληκτα σε -α, -ατος. Επισημαίνοντας στο κείμενο τον τύπο «τό σῶμα» και εκκινώντας από την κλίση του ουσιαστικού στη ν.ε., οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με την κλίση ουδέτερων ακατάληκτων μονόθεμων οδοντικόληκτων σε -α, -ατος. (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: Ενότητα 12, σελ. 96).
✖ Η Υποτακτική ενεστώτα και αορίστου δε διδάσκεται σε αυτή την ενότητα, αλλά μεταφέρεται στην επόμενη.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με τη χρήση των γλωσσικών σχολίων, οι μαθητές/τριες υποστηρίζονται για να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο. Συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του κειμένου με τη βοήθεια των σχολίων της σελ. 31 και των ερωτήσεων 1-3 της σελ. 32 και τα συσχετίζουν με άλλα έργα που έχουν παρόμοιο περιεχόμενο (επιστημονική φαντασία, φανταστική λογοτεχνία κ.ο.κ.).
🔘 Είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί το δεύτερο παράλληλο κείμενο της ενότητας (σελ. 147) από μετάφραση και να γίνει ανάκληση συναφών περιεχομένων από την ύλη της Α΄ Γυμνασίου (Φελλόποδες), κατά την κρίση του/της εκπαιδευτικού.
☑ Σελ. 33: 1-2.
✎ Σελ. 34-35: 1-3.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στον σχηματισμό σύνθετων λέξεων με πρώτο συνθετικό επίθετο.
✎ Σελ. 36: 1-2.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στην κλίση των τριτόκλιτων επιθέτων σε -ύς, -εῖα, -ύ.
Ενότητα 5 και η υποενότητα Γ2 από την Ενότητα 4
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 4 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 38, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Ετυμολογικά. Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών με πρώτο συνθετικό ρήμα. Για αφόρμηση στη διδασκαλία μπορεί να δοθούν παραδείγματα από τη ν.ε.
☑ Γραμματική. Υποτακτική ενεστώτα, αορίστου, παρακειμένου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων και υποτακτική ενεστώτα του εἰμί.
Επισημαίνονται οι τύποι υποτακτικής των κειμένων (ενότητας, παράλληλο) και η λειτουργία της συγκεκριμένης έγκλισης μέσα στο κείμενο (παραινετικός λόγος).
Διδάσκεται η κλίση της υποτακτικής όλων των χρόνων των βαρύτονων ρημάτων της ενεργητικής φωνής και η υποτακτική ενεστώτα του ρήματος εἰμί.
(Σημ.: Γενικά για την υποτακτική και ειδικά για την υποτακτική ενεστώτα και αορίστου,
βλ. Ενότητα 4, σελ. 35-36).
✖ Η αλληλοπαθητική αντωνυμία και η απρόσωπη σύνταξη δεν θα διδαχθούν.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων οι μαθητές/τριες προσεγγίζουν νοηματικά το κείμενο. Με τη βοήθεια των ερμηνευτικών σχολίων και των ερωτήσεων 1-3 της σελ. 39, καθώς και του παράλληλου κειμένου της σελ. 148, γίνεται συζήτηση πάνω στις ιδέες του κειμένου και τη διαχρονική τους αξία. Μέσα από την κατανόηση του περιεχομένου αλλά και των μορφολογικών στοιχείων του κειμένου οι μαθητές/τριες ανιχνεύουν τον ρητορικό/παραινετικό του χαρακτήρα.
☑ Σελ. 41: 2-3.
✎ Σελ. 41: 1-2.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στον σχηματισμό σύνθετων λέξεων με πρώτο συνθετικό ρήμα.
✎ Σελ. 43: 3-4.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στον σχηματισμό τύπων της υποτακτικής αορίστου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων και της υποτακτικής ενεστώτα του εἰμί.
Ενότητα 6
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 4 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 44, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Ετυμολογικά. Εξηγείται η λειτουργία της σύνθεσης ουσιαστικών με πρώτο συνθετικό άκλιτες λέξεις. Ως αφόρμηση λαμβάνεται η επισήμανση σύνθετων λέξεων στο κείμενο. Γίνεται αναφορά σε αντίστοιχα σύνθετα της ν.ε.
☑ Γραμματική. Τριτόκλιτα επίθετα. Οι μαθητές/τριες, με παραδείγματα από την ν.ε. γλώσσα, μαθαίνουν την κλίση των τριτόκλιτων δικατάληκτων επιθέτων σε -ης, -ης, - ες και -ων, -ων, -ον.
☑ Ερωτηματική και αόριστη αντωνυμία. Οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται να αναγνωρίζουν τους τύπους της ερωτηματικής τίς, τίς, τί και της αόριστης αντωνυμίας τὶς, τὶς, τὶ μέσα στο κείμενο και ιδιαίτερα να ξεχωρίζουν σημασιολογικά και μορφολογικά τη μία από την άλλη.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Δίνεται από τον/την εκπαιδευτικό μετάφραση του κειμένου όσο το δυνατόν πιο πιστή. Με τη βοήθεια των ερμηνευτικών σχολίων και των ερωτήσεων 1-3 των σελ. 45-46, καθώς και των ιστορικών γνώσεων για τον Σωκράτη, γίνεται συζήτηση πάνω στα περιεχόμενα του κειμένου και ανιχνεύεται η λειτουργία του διαλόγου ως τρόπου έκφρασης και ανάπτυξης ιδεών. Μπορεί να συζητηθεί η διαχρονική αξία των ζητημάτων που θίγονται στο κείμενο και ιδιαιτέρως οι έννοιες της παιδείας και της εκπαίδευσης, καθώς και ο ρόλος τους στην κοινωνία και την αγωγή των νέων.
☑ Σελ. 47-48: 1-3.
✎ Σελ. 49: 1.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στον σχηματισμό σύνθετων λέξεων με πρώτο συνθετικό άκλιτη λέξη.
✎ Σελ. 50-51: 1-2, 4.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στην κλίση των τριτόκλιτων δικατάληκτων επιθέτων σε -ης, -ης, -ες και -ων, -ων, -ον, καθώς και στον σχηματισμό τύπων της ερωτηματικής τίς, τίς, τί και της αόριστης αντωνυμίας τὶς, τὶς, τὶ.
Ενότητα 7
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 1 ώρα
Κείμενo
🔘 Σελ. 52, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
✖ Ετυμολογικά. Η υποενότητα Β2 δεν θα διδαχθεί στο πλαίσιο της Ενότητας 7, αλλά της Ενότητας 11.
✖ Γραμματική. Η ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου ενεργητικής φωνής δεν θα διδαχθεί.
☑ Διδάσκονται οι αναφορικές αντωνυμίες ὃς, ἥ, ὃ και ὃστις, ἥτις, ὃ τι. Οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται στη διάκριση των τύπων της αναφορικής αντωνυμίας από το οριστικό άρθρο, καθώς και του ουδετέρου της αναφορικής αντωνυμίας ὃ τι από τον ειδικό σύνδεσμο ὃτι. Ανάδειξη ομοιοτήτων με τη ν.ε.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
🔘 Λόγω της δυσκολίας προσπέλασης του κειμένου από το πρωτότυπο, δίνεται από τον/την εκπαιδευτικό μετάφραση όσο γίνεται πιο πιστή. Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του κειμένου, αξιοποιώντας τα σχόλια και τις ερωτήσεις 1-3 της σελ. 53. Το κείμενο μπορεί να αξιοποιηθεί και για τη διδασκαλία των γραμματικών φαινομένων.
☑ Σελ. 54-55: 2-3.
☑ Σελ. 59: 7-8.
Οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με τον σχηματισμό τύπων των αναφορικών αντωνυμιών ὃς, ἥ, ὃ και ὃστις, ἥτις, ὃ τι.
Ενότητα 8
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 2 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 150, το παράλληλο κείμενο της ενότητας 8.
✖ Το κείμενο της ενότητας 8 (σελ. 60) δεν θα διδαχθεί.
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
✖ Ετυμολογικά. Η υποενότητα Β2 δεν θα διδαχθεί στο πλαίσιο της Ενότητας 8, αλλά της Ενότητας 11.
✖ Γραμματική. Η ευκτική ενεστώτα του ρ. εἰμί και η ευκτική παρακειμένου των βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής δεν θα διδαχθούν.
✖ Τα αφωνόληκτα τρικατάληκτα επίθετα σε -ας, -ασα, -αν δεν θα διδαχθούν.
☑ Σύνταξη. Το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο. Ξεκινώντας από την αναγνώριση αντικειμένων στο κείμενο, γίνεται διάκριση του αντικειμένου σε άμεσο και έμμεσο, προχωρώντας από τη σημασία
των λέξεων στην τυποποίηση. Ενδείκνυται για την καλύτερη κατανόηση η αντιπαραβολή με τη ν.ε.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με τη χρήση των γλωσσικών σχολίων, οι μαθητές/τριες μπορούν να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο και να συζητήσουν το περιεχόμενό του, με τη βοήθεια και των ερωτήσεων 1-2 της σελ. 151. Το κείμενο είναι πρόσφορο για διαθεματική προσέγγιση. Ως αφόρμηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν γνωστές μυθολογικές αφηγήσεις και να ανακληθούν γνώσεις από τη διδασκαλία των ομηρικών επών ή/και από την αρχαία ιστορία.
☑ Σελ. 63: 1-2.
✎ Σελ. 66-67: 7-10.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στη θεωρία της ενότητας για το άμεσο και έμμεσο αντικείμενο.
Ενότητα 9
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 2 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 68, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
✖ Ετυμολογικά. Η υποενότητα Β2 δεν θα διδαχθεί στην Ενότητα 9 αλλά στην 11.
☑ Σύνταξη. Τα είδη της μετοχής. Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μετοχών στο κείμενο, εισάγονται οι μαθητές/τριες στη συντακτική λειτουργία της μετοχής. Ιδιαιτέρως επισημαίνεται η χρήση της ως στοιχείου διαφοροποίησης της α.ε. γλώσσας σε σχέση με την αναλυτικότητα της ν.ε. Με όχημα την απόδοση στη ν.ε., γίνεται απλή αναφορά στα είδη της μετοχής (επιθετική, επιρρηματική, κατηγορηματική).
✖ Η εξειδικευμένη τυποποίηση (συνημμένη, απόλυτη, ρήματα που συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή) δεν θα διδαχθεί.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με τη βοήθεια ενός διαγράμματος και των ερωτήσεων 1-3 της σελ. 70, οι μαθητές/τριες μπορούν να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο, το οποίο προσφέρεται για διαθεματική προσέγγιση, ανακαλώντας και αξιοποιώντας γνώσεις των μαθητών και μαθητριών από την Ιστορία, τη Φυσική Αγωγή και τα σύγχρονα δεδομένα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
☑ Σελ. 72: 1-3.
✎ Σελ. 75: 3-4.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στη αναγνώριση του είδους των μετοχών, χωρίς χαρακτηρισμό συνημμένων και απόλυτων.
✖ Ενότητα 10: δεν θα διδαχθεί
Ενότητα 11
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 4 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 84, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Ετυμολογικά. Δεύτερο συνθετικό λέξη άκλιτη.
Ο/Η εκπαιδευτικός προτείνεται να διδάξει εδώ συγκεντρωτικά τη σύνθεση με β΄ συνθετικό λέξη κλιτή ή άκλιτη. Για τον σκοπό αυτό, μπορεί να αξιοποιήσει σχετικό υλικό από τις ενότητες 7 (σελ. 55), 8 (σελ. 64), και 9 (σελ. 72).
☑ Γραμματική. Προστακτική ενεστώτα και αορίστου ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων. Με την αναγνώριση τύπων (βοηθείτω, φευγέτω κ.ά.) μέσα από τα κείμενα αναφοράς (κείμενο ενότητας, παράλληλο), επιδιώκεται η εξοικείωση των μαθητών και μαθητριών με τη λειτουργία της προστακτικής στον λόγο και με τον σχηματισμό των γραμματικών τύπων της προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ενεργητικής φωνής.
☑ Γ΄ κλίση ουσιαστικών. Καταληκτικά μονόθεμα οδοντικόληκτα σε -ας, -αντος. Με αφόρμηση τη μετοχή βοηθήσας του κειμένου αναφοράς και επισημαίνοντας τη μορφολογική αντιστοιχία της με τα
τριτόκλιτα καταληκτικά μονόθεμα οδοντικόληκτα ουσιαστικά σε -ας, - αντος, ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις μαθητές/τριες με την κλίση των ουσιαστικών αυτών, παροτρύνοντάς τους σε συγκριτικές παρατηρήσεις με τη ν.ε. (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου, Ενότητα 14, σελ. 111).
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων οι μαθητές/τριες προσεγγίζουν το νόημα του κειμένου. Τα σχόλια και οι ερωτήσεις της σελ. 85 και το παράλληλο κείμενο της σελ. 153 μπορούν να αξιοποιηθούν για την καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου.
✎ Με την αναγνώριση σύνθετων λέξεων μέσα στα κείμενα, εξοικειώνονται οι μαθητές/τριες με τον μετασχηματισμό των λέξεων που χρησιμοποιούνται ως β’ συνθετικά, λέξεις κλιτές και άκλιτες. Συνιστάται η αντιπαραβολή με τη ν.ε.
🔘 Σχετικά με τον σχηματισμό σύνθετων με β΄ συνθετικά λέξεις κλιτές ή άκλιτες μπορούν να αξιοποιηθούν κάποιες από τις ασκήσεις 1-3 της σελ. 56, 1-3 της σελ. 64, 1-3 της σελ. 73 και 1-2 της σελ. 87.
✎ Σελ. 89: 2-4.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στην αναγνώριση και τον σχηματισμό τύπων της προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ενεργητικής φωνής.
Ενότητα 12
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 3 ώρες
Κείμενo
🔘 Σελ. 90, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
✖ Ετυμολογικά. Τα νόθα σύνθετα δεν θα διδαχθούν.
☑ Γραμματική. Προστακτική ενεστώτα του εἰμί και του παρακειμένου βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής. Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μέσα από το κείμενο αναφοράς, οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται με σκοπό την εξοικείωσή τους με τον σχηματισμό της προστακτικής του ρήματος εἰμί και του παρακειμένου των βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής.
☑ Τα επίθετα πολύς και μέγας. Μέσω της αναζήτησης στο κείμενο αναφοράς τύπων των επιθέτων πολύς και μέγας, οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με την κλίση τους. Συνιστάται η αντιπαραβολή με τους συναφείς τύπους της ν.ε.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
🔘 Με τη χρήση των γλωσσικών και ερμηνευτικών σχολίων και των ερωτήσεων 1-3 της σελ. 92, οι μαθητές/τριες προσεγγίζουν νοηματικά το κείμενο. Παρατηρούν την ιδιαιτερότητα του κειμενικού είδους (εκκλησιαστικό κείμενο, διδακτικός λόγος).
🔘 το κείμενο προσφέρεται για διαθεματική προσέγγιση (παραβολές Καινής Διαθήκης).
☑ Σελ. 93: 1.
✎ Σελ. 96-97: 1-5.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται, μέσω των συγκεκριμένων ασκήσεων, στον σχηματισμό τύπων της προστακτικής ενεργητικής φωνής και στην κλίση των επιθέτων πολύς και μέγας.
Ενότητα 13
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 4 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 98, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
✖ Ετυμολογικά. Τα παρασύνθετα δεν θα διδαχθούν.
☑ Γραμματική. Υποτακτική ενεστώτα, αορίστου και παρακειμένου βαρύτονων ρημάτων μέσης φωνής. Με αφόρμηση την αναγνώριση τύπων μέσα από το κείμενο αναφοράς (προσφερώμεθα, τρέφηται κ.ά.),
οι μαθητές/τριες καλούνται να εξοικειωθούν με τον σχηματισμό της υποτακτικής των βαρύτονων ρημάτων στη μέση φωνή.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Με τη χρήση των γλωσσικών σχολίων της σελ. 99, καθώς και των ερμηνευτικών σχολίων και των ερωτήσεων 1-4 της σελ. 100, μπορούν οι μαθητές/τριες να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο. Οι
εικόνες των σελίδων 98 και 100 μπορούν να χρησιμεύσουν ως αφόρμηση (οπτικός γραμματισμός). Μπορούν να συζητήσουν οι μαθητές/τριες την επικαιρότητα των ζητημάτων διατροφής που θέτει το κείμενο, που προσφέρεται και για διαθεματική προσέγγιση, λ.χ. με το μάθημα της Οικιακής Οικονομίας, Προγράμματα Αγωγής Υγείας κ.ο.κ.
☑ Σελ. 101: 2.
✎ Σελ. 104-105: 2-5.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στην αναγνώριση και τον σχηματισμό τύπων της υποτακτικής βαρύτονων ρημάτων μέσης φωνής.
✖ Ενότητες 14-15: δεν θα διδαχθούν
Ενότητα 16
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 2 ώρες
Κείμενo
☑ Σελ. 120, το κείμενο της ενότητας
Λεξιλογικό - Ετυμολογικά, Γραμματικοσυντακτικά Φαινόμενα
☑ Διδάσκεται ο λεξιλογικός πίνακας της σελ. 123.
✖ Ετυμολογικά: δεν θα διδαχθούν.
☑ Γραμματική. Προστακτική ενεστώτα, αορίστου και παρακειμένου βαρύτονων ρημάτων μέσης φωνής. Με αφόρμηση τους τύπους παύσασθε και Ἒρρωσθε του κειμένου, οι μαθητές/τριες καλούνται να εξοικειωθούν με τον σχηματισμό της προστακτικής των βαρύτονων ρημάτων μέσης φωνής.
✖ Οι κτητικές αντωνυμίες και οι ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί δεν θα διδαχθούν.
Προτεινόμενη Προσέγγιση
✎ Το κείμενο της ενότητας δίνεται σε μετάφραση και στη συνέχεια με τη χρήση των γλωσσικών σχολίων της σελ. 121 οι μαθητές/τριες το συγκρίνουν με το αρχαίο κείμενο. Αξιοποιούνται και οι ερωτήσεις 1-2 της σελ. 122.
✎ Σελ. 127-128: 1 και 3.
Οι μαθητές/τριες ασκούνται στην αναγνώριση και τον σχηματισμό τύπων της προστακτικής βαρύτονων ρημάτων μέσης φωνής.
✖ Ενότητες 17-18: δεν θα διδαχθούν
Επανάληψη / Εμπέδωση της διδαχθείσας ύλης
🕒Ενδεικτικός Χρόνος: 2 ώρες
🕒 Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών: 44 ώρες (συνυπολογίζονται και 3 ώρες για αναπλήρωση βασικών μαθησιακών κενών κατά την έναρξη του σχολικού έτους)
