Η "Σατραπεία" του Κωνσταντίνου Καβάφη - Κ.Ν.Λ. Α΄ ΓΕΛ - Ερωτήσεις Αξιολόγησης του ΚΕΕ
Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος
για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κι επιτυχία να σε αρνείται·
να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.
Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις
(η μέρα που αφέθηκες κι ενδίδεις),
και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,
και πιαίνεις στον μονάρχην Αρταξέρξη
που ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,
και σε προσφέρει σατραπείες και τέτοια.
Και συ τα δέχεσαι με απελπισία
αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.
Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι' άλλα κλαίει·
τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,
τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα Εύγε·
την Αγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.
Αυτά πού θα σ' τα δώσει ο Αρταξέρξης,
αυτά πού θα τα βρεις στη σατραπεία·
2.1. Στοιχεία που αφορούν στο συγγραφέα, λογοτεχνικό περιβάλλον και λοιπά γραµµατολογικά στοιχεία:
1. Ποιο είναι το ιστορικό πλαίσιο του ποιήµατος και ποια στοιχεία το συνθέτουν;
2. Ποιες ερµηνείες έχουν προταθεί για την ταυτότητα του προσώπου που αναφέρεται στο ποίηµα;
3. Ανάµεσα στα γνωρίσµατα της ποίησης του Καβάφη είναι “η παραστατικότητα, η εξαιρετική γλωσσική ευστοχία, η λεπτή ειρωνεία και η υποβολή”
2. Μπορείτε να επισηµάνετε τα χαρακτηριστικά αυτά στη Σατραπεία;
2.2. Δοµή του κειµένου, επαλήθευση ή διάψευση µιας κρίσης µε βάση το κείµενο, εκφραστικά µέσα και τρόποι του κειµένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηµατικές λειτουργίες, επιλογές του δηµιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης):
2.2. Δοµή του κειµένου, επαλήθευση ή διάψευση µιας κρίσης µε βάση το κείµενο, εκφραστικά µέσα και τρόποι του κειµένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηµατικές λειτουργίες, επιλογές του δηµιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης):
1. Ποια νοηµατικά επίπεδα διακρίνετε στο ποίηµα; Πώς συνδέονται µεταξύ τους;
2. Να επισηµάνετε τη βασική αντίθεση πάνω στην οποία στηρίζονται οι πρώτοι έξι στίχοι του ποιήµατος. Ποιες άλλες αντιθέσεις διακρίνετε στο ποίηµα;
3. Ποια στοιχεία συνθέτουν τον πεζολογικό χαρακτήρα του ποιήµατος;
4. Σε ποιους στίχους είναι εµφανής η καβαφική ειρωνεία και σε τι αποβλέπει σε κάθε περίπτωση;
5. Έχει ειπωθεί πως ο ποιητής δε στέκεται στην ιστορική λεπτοµέρεια, αλλά γενικεύει τόσο το θέµα του, ώστε αποµένει µόνο ο διδακτικός πυρήνας: Ισχύει η άποψη αυτή στο συγκεκριµένο ποίηµα; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
6. Σε ποιους στίχους του ποιήµατος είναι ιδιαίτερα αισθητό το δραµατικό στοιχείο;
7. Ποιο ρηµατικό πρόσωπο χρησιµοποιείται στο ποίηµα και πού αποσκοπεί;
2.3. Σχολιασµός ή σύντοµη ανάπτυξη χωρίων του κειµένου:
1. Ποια συµφορά εκφράζεται στο κείµενο αυτό και σε ποιους παράγοντες (εσωτερικούς και εξωτερικούς) οφείλεται, σύµφωνα µε το ποίηµα;
2. Στο ποίηµα παρουσιάζονται δύο κόσµοι: ο κόσµος της ελληνικής αρχαιότητας και ο κόσµος της ασιατικής ανατολής. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του κάθε κόσµου;
3. Μπορεί κανείς να αποδώσει στο ποίηµα αυτό διαχρονικότητα και συµβολικότητα ; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
4. Τι είδους χαρακτήρα σκιαγραφούν οι στίχοι “ενώ είσαι καµωµένος / για τα ωραία και µεγάλα έργα”;
5. Τι συµβολίζουν στο ποίηµα η σατραπεία, η Αγορά, το θέατρο, οι Στέφανοι;
6. Πώς αντιλαµβάνεστε τη σηµασία του ρήµατος “ενδίδω” στο ποίηµα;
7. Ποιο νόηµα δίνει στο ποίηµα ο στίχος 8 που βρίσκεται σε παρένθεση (“η µέρα που αφέθηκες κι ενδίδεις”) και τι υπονοείται µε το ρήµα “αφέθηκες” στο στίχο αυτό;
8. Ποιο είναι το βαθύτερο νόηµα των τελευταίων στίχων (στ. 19-21);
9. Ποια σηµασία έχουν στο ποίηµα οι λέξεις: “οδοιπόρος”, “σατραπείες και τέτοια”, “τα δύσκολα και τ’ ανεκτίµητα Εύγε”;
Κ. Π. Καβάφης: Che fece... il gran rifiuto
Σε µερικούς ανθρώπους έρχεται µια µέρα
που πρέπει το µεγάλο Ναι ή το µεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αµέσως όποιος τόχει
έτοιµο µέσα του το Ναι και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιµή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν µετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όµως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι - το σωστό - εις όλην την ζωή του.
Να συσχετίσετε νοηµατικά το παραπάνω ποίηµα µε τη Σατραπεία.
3. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
1. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν, κατά τη γνώµη σας, την πορεία του ανθρώπου; Ποιος είναι ο ρόλος της τύχης και πόσο µερίδιο ευθύνης έχει το άτοµο; Αναπτύξτε τις δικές σας απόψεις µε αφορµή το ποίηµα του Καβάφη.
2. “Και συ τα δέχεσαι µε απελπισία / αυτά τα πράγµατα που δεν τα θέλεις. / Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι’ άλλα κλαίει”: να επισηµάνετε στους στίχους αυτούς την τραγικότητα του ήρωα του ποιήµατος.
3. Ποιο ιστορικό πλαίσιο οριοθετούν οι λέξεις “∆ήµος, Σοφιστές, Εύγε, Αγορά, Θέατρο, Στέφανοι” και πώς συνδέονται µεταξύ τους; Σε τι διαφέρουν οι εµπειρίες αυτές από όσα προσφέρει ο Αρταξέρξης;
4. Το ποίηµα παρουσιάζει ένα άνθρωπο που “ενδίδει” και “φεύγει”: από ποιες αιτίες µπορεί να υπαγορευθεί µια τέτοια στάση και ποια τα αποτελέσµατά της µε βάση το ποίηµα;
5. Ποια είναι η ηθική, η κοινωνική και η πολιτική διάσταση του ποιήµατος;
4. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Κριτήριο για ωριαία γραπτή δοκιµασία
(45 λεπτά περίπου)
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:…………………………………………………………..
ΤΑΞΗ:………………….
ΤΜΗΜΑ:……………………… ΜΑΘΗΜΑ: Κείµενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η Σατραπεία
ΗΜΕΡ/ΝΙΑ:……………………………
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Είναι γνωστό ότι ο Καβάφης ήταν βαθύς γνώστης της ελληνικής ιστορίας. Πώς αξιοποιεί την ιστορική του γνώση στο συγκεκριµένο ποίηµα; .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................
Μονάδες 5
2. Ποια είναι η δοµή του ποιήµατος και σε ποιο εκφραστικό µέσο στηρίζεται;
.......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................
Μονάδες 5
3. Ποια σύµβολα χρησιµοποιούνται στο ποίηµα αυτό; Να σχολιάσετε τη σηµασία τους. .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................
Μονάδες 5
4. Πώς θα χαρακτηρίζατε τον ήρωα του ποιήµατος; .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ..........................................................................................................................
Μονάδες 5
