Οδηγίες διδασκαλίας σχολικού έτους 2025-2026 για την Ιστορία Α΄ τάξης Γυμνασίου
Κεφάλαιο Β΄: Η Εποχή του Χαλκού
2. Ο Κυκλαδικός πολιτισμός
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Ταυτότητα - Χώρος - Χρονικά όρια
Λόγοι - Παράγοντες ανάπτυξης
Πολιτική οργάνωση
Κυκλαδική τέχνη
Υποστηρικτικό υλικό:
- Χάρτης του Αιγαίου, ώστε να διαπιστωθεί η πυκνότητα των θέσεων αυτής της περιόδου στην ευρύτερη περιοχή και να επισημανθεί το γεωγραφικό πλεονέκτημα σε μια εποχή που η ναυσιπλοΐα γινόταν με μικρά πλεούμενα.- Εικόνες επιλεγμένων έργων κυκλαδικής τέχνης, ώστε να καταγραφούν από τους μαθητές και τις μαθήτριες τα συμπεράσματα αφενός για τα χαρακτηριστικά της κυκλαδικής τέχνης και αφετέρου για τη ζωή των Κυκλαδιτών.
-Έκδοση για την Προϊστορική Θήρα, Κοινωφελές ίδρυμα ΛάτσηΠροτεινόμενη δραστηριότητα:
Δραστηριότητα 2, του βιβλίου.
Διδακτική Ώρα: 1
3. Ο Μινωικός πολιτισμός - 4. Η θρησκεία και η τέχνη των Μινωιτών
Διδασκαλία με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Ταυτότητα - Χώρος - Χρονικά όρια
Λόγοι - παράγοντες ανάπτυξης
Κέντρα μινωικού πολιτισμού
Ρόλος των ανακτόρων
Κοινωνική και πολιτική οργάνωση
Γραφή (προαιρετική διδασκαλία)
Καταστροφή μινωικού πολιτισμού - Η παρουσία των Μυκηναίων στην Κνωσό (προαιρετική διδασκαλία)
Θρησκεία
Τέχνη
Υποστηρικτικό υλικό:
- Χάρτης της Ανατολικής Μεσογείου, ώστε να διαπιστωθεί η θέση της Κρήτης και ειδικά των ανακτορικών κέντρων σε σχέση με τον υπόλοιπο μεσογειακό χώρο και να επισημανθεί το γεωγραφικό πλεονέκτημα σε μια εποχή που η ναυσιπλοΐα γινόταν με μικρά πλεούμενα.
- Εικόνες επιλεγμένων έργων τέχνης, ώστε να καταγραφούν συμπεράσματα για τη θρησκεία, τη ζωή των Μινωιτών και τα χαρακτηριστικά της τέχνης τους.
- Εικόνες επιλεγμένων έργων τέχνης, ώστε να διαπιστωθούν οι σχέσεις μινωικού και κυκλαδικού πολιτισμού (διαφορές και ομοιότητες του μινωικού και κυκλαδικού πολιτισμού, ιδίως με τον πολιτισμό της Θήρας).
Για σχετικό υλικό, βλ. εικόνες σχολικού βιβλίου και έκθεση Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου
- Έκδοση για Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, Κοινωφελές ίδρυμα Λάτση
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Προσπαθήστε να αναπαραστήσετε μία μέρα (καθημερινή ή μέρα γιορτής) στο ανάκτορο της Κνωσού.
Διδακτικές Ώρες: 2
Διδασκαλία των ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Ταυτότητα - Χώρος - Χρονικά όρια
Λόγοι - παράγοντες ανάπτυξης
Κέντρα Σχέση με Μινωικό πολιτισμό (προαιρετική διδασκαλία)
Κοινωνική οργάνωση
Γραφή
Αίτια κατάρρευσης
Θρησκεία
Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά δημιουργήματα (προαιρετική διδασκαλία)
Τέχνη (προαιρετική διδασκαλία)
Υποστηρικτικό υλικό:
- Χάρτης του βιβλίου, ώστε να επισημανθούν οι οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις των Μυκηναίων
- Εκπαιδευτική τηλεόραση, βίντεο για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό Μυκηναϊκός Πολιτισμός - 1ο μέρος και Μυκηναϊκός Πολιτισμός - 2ο μέρος
- Εικόνες επιλεγμένων έργων τέχνης, ώστε να συναχθούν συμπεράσματα για τη ζωή των Μυκηναίων, τα χαρακτηριστικά της τέχνης τους και να διαπιστωθούν διαφορές και ομοιότητες του μινωικού και μυκηναϊκού πολιτισμού
- Μυκήνες, εκδ. ΄Ιδρυμα Λάτση
Προτεινόμενη δραστηριότητα
Συζήτηση με αφορμή τις ερωτήσεις 2 και 3 του βιβλίου από την ενότητα «5. Ο Μυκηναϊκός κόσμος».ΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Κεφάλαιο Γ΄: Ο ελληνικός κόσμος από το 1100 έως το 800 π.Χ.
1. Οι μεταβατικοί χρόνοι
Προαιρετική διδασκαλία της ενότητας
Υποστηρικτικό υλικό:
Χάρτης, ώστε να παρουσιαστούν οι μετακινήσεις και η οριστική εγκατάσταση των ελληνικών φύλων στον χώρο του Αιγαίου.
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Σε έναν χάρτη της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας να σημειώσετε (χρωματίζοντας με διαφορετικό χρώμα) τις περιοχές της οριστικής εγκατάστασης των ελληνικών φύλων. Για τις μικρασιατικές περιοχές, δημιουργήστε έναν τρίστηλο πίνακα (Αιολίδα, Ιωνία, Δωρική Εξάπολη) και σημειώστε τις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις σε κάθε περιοχή.
- Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να αντληθούν στο Geometric Period
2. Η πολιτισμική αναγέννηση
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Δημιουργία ελληνικού αλφαβήτου (απλή αναφορά)
Γεωμετρική τέχνη
Υποστηρικτικό υλικό και προτεινόμενη δραστηριότητα:
Εικόνες έργων της γεωμετρικής περιόδου, ώστε να καταγραφούν τα κύρια χαρακτηριστικά της και σύγκριση με έργα του μυκηναϊκού πολιτισμού
Για σχετικό υλικό, βλ. Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Διδακτικές Ώρες: 2
Κεφάλαιο Δ΄: Αρχαϊκή Εποχή (800-479 π.Χ.)
1. Αποικιακή εξάπλωση
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Αίτια Β΄ Ελληνικού αποικισμού
Κριτήρια επιλογής τόπου εγκατάστασης
Συνέπειες αποικισμού
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
- Διαμόρφωση πίνακα με τις κυριότερες ελληνικές αποικίες στη Μικρά Ασία, Εύξεινο Πόντο, Ιταλία
- Δραστηριότητα 2, του βιβλίου
- Συζήτηση για διαφορές Α΄ και Β΄ Ελληνικού αποικισμού
- Συζήτηση για λόγους μετανάστευσης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Διδακτική Ώρα: 1
2. Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Συστατικά στοιχεία της πόλης - κράτους
Ρόλος της οπλιτικής φάλαγγας στη διαμόρφωση της έννοιας του πολίτη
Σειρά εξέλιξης πολιτευμάτων (διάγραμμα)
Διάκριση διαφορετικών πολιτευμάτων
Υποστηρικτικό υλικό:
- Χάρτης της αρχαίας Αττικής και τοπογραφικός χάρτης της αρχαίας Αθήνας
ώστε να γίνουν αντιληπτά: α) τα όρια της πόλης κράτους Αθήνα, β) να εντοπίσουν οι μαθητές/-τριες την Ακρόπολη, το άστυ, την ύπαιθρο χώρα.
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
Δραστηριότητες για την οπλιτική φάλαγγα με εικόνες και πηγές:
Διδακτικές Ώρες: 1
3. Η Σπάρτη
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Οι κοινωνικές τάξεις
Τα πολιτειακά όργανα
Η εκπαίδευση των Σπαρτιατών
Υποστηρικτικό υλικό:
- Χάρτης ώστε να γίνουν αντιληπτά τα όρια της πόλης - κράτους «Σπάρτη»
- «Κοινωνική οργάνωση αρχαίας Σπάρτης», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
- «Πολιτειακή οργάνωση της Σπάρτης», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο, (όπου περιλαμβάνεται πηγή για την πολιτειακή οργάνωση)
- Πηγές του σχολικού βιβλίου ώστε να αναδειχτούν βασικά στοιχεία της σπαρτιατικής ζωής
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
- Ερώτηση 1, του βιβλίου
- Αναζητήστε το νόημα των λέξεων - εκφράσεων: λακωνισμός, «δουλεύω σαν είλωτας», «περνώ σπαρτιάτικα».
Διδακτικές Ώρες: 2
4. Αθήνα: Από τη βασιλεία στην αριστοκρατία - 5. Αθήνα: Πορεία προς τη δημοκρατία
Προτείνεται ενιαία διδασκαλία των δύο ενοτήτων, με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Τα πολιτειακά όργανα του αθηναϊκού αριστοκρατικού πολιτεύματος
Τα κοινωνικά προβλήματα στην Αθήνα του 7ου αι. π.Χ. και η πορεία προς την επίλυσή τους
Κυλώνειο άγος, νόμοι του Δράκοντα
Τα μέτρα του Σόλωνα: Σεισάχθεια και αλλαγές στο πολίτευμα
Η τυραννίδα του Πεισίστρατου
Οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη
Υποστηρικτικό υλικό:
Πηγές του σχολικού βιβλίου και άλλες για τα μέτρα του Σόλωνα και του Κλεισθένη, ώστε να καταγραφούν τα προβλήματα και τα μέτρα του Σόλωνα προς αντιμετώπισή τους, αλλά και οι καινοτομίες του Κλεισθένη.
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
- Άσκηση 4 του βιβλίου.
- Κατάρτιση πίνακα αποτίμησης της συμβολής του Σόλωνα και του Κλεισθένη στον εκδημοκρατισμό του αθηναϊκού πολιτεύματος
- Αγώνας λόγου με θέμα: «Η συμβολή του Σόλωνα ή του Κλεισθένη ήταν πιο καθοριστική στην πορεία προς τη δημοκρατία;»
- Συγκριτική δραστηριότητα (Σπάρτη - Αθήνα): Κατάρτιση πίνακα στον οποίο να καταγράφονται ομοιότητες και διαφορές του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού πολιτεύματος.
Διδακτικές Ώρες: 4
7. Πέρσες και Έλληνες: Δύο κόσμοι συγκρούονται - 8. Η οριστική απομάκρυνση της περσικής επίθεσης
Προτείνεται ενιαία παρουσίαση των δύο ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Αίτια
Αφορμή
Φάσεις, κυριότερες μάχες, πρωταγωνιστές
Συνέπειες
Υποστηρικτικό υλικό:
- «Οι περσικοί πόλεμοι με μια ματιά», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
- «Η μάχη του Μαραθώνα: Η περσική επέκταση στη Δύση», Εκπαιδευτικά βίντεο, Φωτόδεντρο
- Επιγραφή με το ψήφισμα του Θεμιστοκλή σχετικά με την προετοιμασία πριν την επίθεση των Περσών και την εκκένωση της Αθήνας (αντίγραφο της αρχικής επιγραφής του 481/480 π.Χ.)
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
- Δημιουργία πίνακα με αναφορά σε κάθε μάχη και τα σχετικά στοιχεία: Χρονολογία, πρωταγωνιστές, έκβαση, κύριοι λόγοι αυτής της έκβασης (προτείνεται ομαδοσυνεργατική εργασία)
- Καταγράψτε τις συνέπειες της νίκης των Ελλήνων επί των Περσών για τον ελληνικό κόσμο και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Διδακτικές Ώρες: 2
10. Η Τέχνη
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Κάτοψη αρχαίου ελληνικού ναού
Οι δύο κύριοι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί (δωρικός, ιωνικός)
Η αρχαϊκή γλυπτική (κούροι, κόρες)
Υποστηρικτικό υλικό:
- «Ο αρχαίος ελληνικός ναός», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
- Εικόνες επιλεγμένων παραδειγμάτων οικοδομημάτων και έργων πλαστικής και κεραμικής, ώστε να καταγραφούν τα βασικά χαρακτηριστικά τους.
Για σχετικό υλικό, βλ:
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
Ερωτήσεις - Δραστηριότητες 2 και 3 του βιβλίου.
Διδακτική Ώρα: 1
Κεφάλαιο Ε΄: Η ηγεμονία της Αθήνας
1. Η συμμαχία της Δήλου - Η συμμαχία όργανο της αθηναϊκής ηγεμονίας
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Σκοπός και τρόπος λειτουργίας της Συμμαχίας
Στοιχεία που δείχνουν τη μετατροπή της συμμαχίας σε όργανο της αθηναϊκής δημοκρατίας
Υποστηρικτικό υλικό:
- Γραπτές πηγές για την ανάδειξη των παραπάνω σημείων. Ειδικά για τη μετατροπή της συμμαχίας σε όργανο της αθηναϊκής ηγεμονίας, βλ.: Θουκυδίδου, Ιστορίαι, 1.96-99 (επιλεγμένα αποσπάσματα):
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Παιχνίδι ρόλων: Ένας πολίτης νησιωτικής πόλης της Συμμαχίας της Δήλου επισκέπτεται την Αθήνα ως μέλος της αντιπροσωπείας της πόλης του για τα Μεγάλα Παναθήναια στα μέσα της δεκαετίας του 440 π.Χ. (θυμηθείτε ότι το ταμείο της Συμμαχίας έχει ήδη μεταφερθεί από το 454 π.Χ. στην Αθήνα και ότι από το 447 π.Χ. έχει αρχίσει η ανοικοδόμηση του Παρθενώνα). Στη συνάντησή του με Αθηναίο πολίτη, παλιό του γνώριμο, ο νησιώτης διαμαρτύρεται για την κατάσταση στη Συμμαχία και ο Αθηναίος απαντά υπερασπιζόμενος τις επιλογές της πόλης του. Προσπαθήστε να αναπαραστήσετε τον διάλογό τους.
Διδακτικές Ώρες: 2
2. Το δημοκρατικό πολίτευμα σταθεροποιείται - Ο Περικλής και το δημοκρατικό πολίτευμα - 3. Η λειτουργία του πολιτεύματος – Οι λειτουργίες
Διδασκαλία των δύο ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Το πολιτικό πρόγραμμα του Περικλή
Τα πολιτειακά όργανα της αθηναϊκής δημοκρατίας και ο ρόλος του καθενός από αυτά
Οι «λειτουργίες»: τι ήταν, ποιες ήταν και ποιος ο ρόλος τους στη λειτουργία του κράτους
Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να αξιοποιηθεί η εφαρμογή της Cosmote Chronos, με την αξιοποίηση της οποίας μπορεί να πραγματοποιηθεί επίσκεψη σε διάφορα μνημεία της Ακρόπολης με τη χρήση της
τεχνολογίας των τρισδιάστατων αναπαραστάσεων.
Υποστηρικτικό υλικό:
- Πηγές του σχολικού βιβλίου και άλλες για την ανάδειξη των παραπάνω σημείων. Η ζωφόρος του Παρθενώνα
- Αρχαία ελληνικά θέατρα
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
- Κατάρτιση πίνακα με τα πολιτειακά όργανα της αθηναϊκής πολιτείας την εποχή του Περικλή και συζήτηση για τον ρόλο τους
- Άσκηση 4 του βιβλίου
- Επιλογές από το: Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Αθηναϊκή δημοκρατία: Πολιτειακοί θεσμοί», Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
Διδακτικές Ώρες: 5
4. Η συγκρότηση της αθηναϊκής κοινωνίας - Η καθημερινή ζωή - 5. Η διαδικασία της μόρφωσης - Ο Αθηναίος και η εργασία - Η Αθήνα γιορτάζει
Διδασκαλία των ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Κοινωνικές ομάδεςΗ θέση των γυναικών
Εκπαίδευση και δάσκαλοι
Σημαντικότερες γιορτές
Διδακτικές Ώρες: 2
Οδηγίες διδασκαλίας σχολικού έτους 2025-2026 για την Ιστορία Α΄ τάξης Γυμνασίου
Υποστηρικτικό υλικό:
- «Εισαγωγή στην κοινωνία της κλασικής Αθήνας», Ελληνική ιστορία στο διαδίκτυο, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
- «Εκπαίδευση», Κλασική περίοδος, Ελληνική ιστορία στο διαδίκτυο, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
- «Εορτές των αρχαίων Ελλήνων», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Επιλέξτε έναν εκπρόσωπο της αθηναϊκής κοινωνίας της κλασικής περιόδου (π.χ. έναν μικρό Αθηναίο, μία Αθηναία δέσποινα, έναν μέτοικο, έναν Αθηναίο πολίτη που ασκεί κάποιο επάγγελμα, έναν δούλο παιδαγωγό) και προσπαθήστε να αναπαραστήσετε με βάση τις πληροφορίες των ενοτήτων και πρόσθετο υλικό από τον/την εκπαιδευτικό μία μέρα από τη ζωή του.
Ανακεφαλαιωτικές δραστηριότητες:
- Παιχνίδι ρόλων: Δύο έφηβοι, ένας Αθηναίος κι ένας Σπαρτιάτης συνομιλούν. Ο καθένας τους προβάλει τη δική του πόλη και τον αντίστοιχο τρόπο ζωής. Αναπαραστήστε τη συνομιλία τους. Για όσα λέει ο καθένας τους λάβετε υπόψη τις γνώσεις σας για την οργάνωση της πολιτείας, την εκπαίδευση, την καθημερινή ζωή κ.ά. της Αθήνας και της Σπάρτης.
- Αγώνας λόγου με θέμα: «Η συμβολή της Αθήνας ή της Σπάρτης υπήρξε σπουδαιότερη στον παγκόσμιο πολιτισμό;»
Διδακτικές Ώρες: 2
Κεφάλαιο Στ΄: Ηγεμονικοί ανταγωνισμοί και κάμψη των ελληνικών πόλεων (431-362 π.Χ.)
1. Τα αίτια και οι αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου - Ο Αρχιδάμειος πόλεμος - 2. Η εκστρατεία στη Σικελία - Ο Δεκελεικός πόλεμος
Προτείνεται ενιαία παρουσίαση των ενοτήτων, με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Αίτια
Αφορμές
Φάσεις του πολέμου (απλή αναφορά)
Τελική έκβαση - Συνθήκη ειρήνης
Αποτελέσματα
Υποστηρικτικό υλικό:
- Επιλεγμένες πηγές από Θουκυδίδη και Ξενοφώντα, ώστε να αναδεικνύονται τα παραπάνω σημεία.
- Χάρτης για αποτύπωση των πόλεων που συντάχθηκαν με τη Σπάρτη ή την Αθήνα και των κυριότερων συγκρούσεων.
Για χάρτες, βλ.:
- Διαδραστικός χάρτης, «Πελοποννησιακός Πόλεμος (οι συμμαχίες)», Φωτόδενδρο
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Παιχνίδι ρόλων: Με το τέλος του πολέμου, ένας νικητής Σπαρτιάτης κι ένας ηττημένος Αθηναίος μιλούν για την εμπειρία του πολέμου ο καθένας από τη δική του πλευρά. Προσπαθήστε να αναπαραστήσετε αυτά που θα έλεγε ο καθένας.
Διδακτικές Ώρες: 2
3. Η ηγεμονία της Σπάρτης: Μια κυριαρχία σε αμφισβήτηση - 4. Η κυριαρχία της Θήβας στην Ελλάδα
Προαιρετική διδασκαλία των ενοτήτων με συνοπτική αναφορά των κυριότερων σημείων τους.
Κεφάλαιο Ζ΄: Η ανάπτυξη της Μακεδονίας
2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται
Αναλυτική διδασκαλία των ακόλουθων σημείων:
Η μάχη της Χαιρώνειας
Το Συνέδριο της Κορίνθου
Υποστηρικτικό υλικό:
-«Μακεδονία. Η χώρα των Μακεδόνων», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο:
3. Αλέξανδρος: Η κατάκτηση της Ανατολής
Διδακτική Ώρα: 1
Συνοπτική αναφορά στην πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τις κυριότερες μάχες
Υποστηρικτικό υλικό:
Χάρτης, ώστε να παρακολουθηθεί η πορεία του Αλέξανδρου και οι κυριότερες συγκρούσεις με τους Πέρσες
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
- Δραστηριότητα 1 του βιβλίου
4. Το έργο του Αλέξανδρου
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Η πολιτική του Αλέξανδρου για τη διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας του
Τα ενοποιητικά στοιχεία της οργάνωσης του κράτους του
Υποστηρικτικό υλικό:
- Πηγές σχολικού βιβλίου (σσ. 100, 102) ή άλλες, ώστε να αναδειχθεί η σημασία των μέτρων και των θεσμών που εφάρμοσε ο Αλέξανδρος για τη διακυβέρνηση του κράτους του.
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
Ερωτήσεις 2 και 3, σ. 103 του βιβλίου
Διδακτικές Ώρες: 2
Κεφάλαιο Θ΄: Ελληνιστικοί και ρωμαϊκοί χρόνοι
1. Τα ελληνιστικά βασίλεια - 2. Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο - 3. Το Ρωμαϊκό Κράτος αποκτά μεγάλη δύναμη
Συνοπτική παρουσίαση των ενοτήτων μέσω της παρατήρησης σχετικών χαρτών.
Υποστηρικτικό υλικό:
- Χάρτης ώστε να αναδειχτεί η ελληνιστική Ανατολή, αλλά και οι νέοι σχηματισμοί στον ελλαδικό χώρο
- Διαδραστικός χάρτης «Τα ελληνιστικά βασίλεια», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
- Διαδραστικός χάρτης «Ο ελληνιστικός κόσμος και η Ρώμη, 200 π.Χ.», Φωτόδενδρο
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Συζήτηση με αφορμή το ποίημα του Κ.Π. Καβάφη «Στα 200 π.Χ.», για τα χαρακτηριστικά και το περιεχόμενο του καινούργιου ελληνικού κόσμου και των αξιών του.
Διδακτική Ώρα: 1
5. Τα Γράμματα και οι Τέχνες των Ελληνιστικών Χρόνων - 6. Ελληνορωμαϊκός Πολιτισμός
Προτείνεται η συνδιδασκαλία των δύο ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Φιλοσοφία
Επιστήμες
Γλυπτική
Αρχιτεκτονική
Υποστηρικτικό υλικό
Προτεινόμενες δραστηριότητες
Ερωτήσεις 1, 3 και 4 του βιβλίου.
Διδακτική Ώρα: 1
Κεφάλαιο Ι΄: Από τη Ρώμη στο Βυζάντιο
1. Η Ρωμαϊκή ειρήνη
Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Η αυτοκρατορία ως νέο πολιτειακό σύστημα Η ολοκλήρωση των κατακτήσεων (εντοπισμός στον χάρτη)
Διοίκηση επαρχιών - στρατός
Η Ρωμαϊκή ειρήνη και η απόκτηση του δικαιώματος του Ρωμαίου πολίτη
Υποστηρικτικό υλικό:
- Διαδραστικός χάρτης «Ο ελληνιστικός κόσμος και η Ρώμη, 200 π.Χ.», Φωτόδενδρο,
- «Ο Αύγουστος και το νέο πολίτευμα της Ρώμης», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
- Χάρτης, ώστε να διαπιστωθεί η έκταση της αυτοκρατορίας και η ποικιλία των λαών και πολιτισμών που περιείχε.
- «Η καθημερινή ζωή στην αρχαία Ρώμη», Μαθησιακά αντικείμενα, Φωτόδεντρο
Προτεινόμενη δραστηριότητα:
Συζήτηση με θέμα: Σύγκριση της ρωμαϊκής πολιτικής προς τους υπηκόους της με την πολιτική του Μ. Αλέξανδρου προς τους λαούς της δικής του αυτοκρατορίας.
Διδακτικές Ώρες: 2
3. Η διάδοση του Χριστιανισμού
Συνοπτική διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία
Ο Παύλος
Η διάδοση του Χριστιανισμού (απλή αναφορά)
Η οργάνωση της Εκκλησίας
Οι διωγμοί
Υποστηρικτικό υλικό:
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
-Ερωτήσεις 1, 2 και 3, σ.143 του βιβλίου.
-Σχετικά με τους διωγμούς των Χριστιανών και την προσφορά θυσιών, βλ. δήλωση προσφοράς θυσιών
- Εργασία για τη λατρεία του αυτοκράτορα με βάση αρχαίες ελληνικές επιγραφές και άλλες πηγές. Βλ. για παράδειγμα στη βάση αγάλματος από την Αθήνα επιγραφή με αφιέρωση αγάλματος στην αυτοκράτειρα Λιβία ως Θεά
Διδακτική Ώρα: 1
4. 3ος αι. μ.Χ.: Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σε κρίση - 5. Κωνσταντίνος. Η μεγάλη στροφή
Συνδιδασκαλία των ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Αίτια της κρίσης του ρωμαϊκού κράτους
Το σύστημα της τετραρχίας
Υποστηρικτικό υλικό:
Χάρτης, ώστε να σημειωθούν οι εισβολές στην αυτοκρατορία και να κατανοηθεί από τους/τις μαθητές/
τριες το σύστημα της τετραρχίας.
Προτεινόμενες δραστηριότητες:
- Ερώτηση 2 του βιβλίου
- Σχολιασμός του γλυπτού συμπλέγματος της τετραρχίας προκειμένου να συναχθούν συμπεράσματα για το πνεύμα και τους στόχους του συστήματος αυτού.
Διδακτικές Ώρες: 2
Σύνολο Διδακτικών Ωρών: 37
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Α. Ερευνητικές εργασίες-project
Θέματα ερευνητικών εργασιών με βάση επιλεγμένη προτεινόμενη βιβλιογραφία και δικτυογραφία από τον/την εκπαιδευτικό θα μπορούσαν να αποτελέσουν όλα τα θέματα που παρουσιάστηκαν, σε μεγαλύτερο όμως βάθος ή χρονική διάρκεια. Παραδειγματικά: Πολιτειακοί θεσμοί, Η αρχαία Μεσόγειος (οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις), Η εξέλιξη των Γραμμάτων, Η επιστημονική πρόοδος, (εστιάζοντας και ειδικότερα σε επιστημονικό πεδίο, πχ. «Η συμβολή των αρχαίων Ελλήνων στην ανάπτυξη της επιστήμης των μαθηματικών»), η αρχαία ελληνική τέχνη (συνολικά, κατά είδος [αρχιτεκτονική, πλαστική, αγγειογραφία, μικροτεχνία] και κατά περίοδο), Η καθημερινή ζωή, Η εκπαίδευση, Η διατροφή, Η ενδυμασία, Η ζωή των παιδιών, Πόλεμοι, Όπλα και τακτικές κ.ά.
B. Δημιουργία ιστοριογραμμών - χρονολογίων
Τοποθέτηση στον χρόνο γεγονότων της αρχαίας ελληνικής ιστορίας συνολικά, ή κατά περίοδο ή κατά τομέα.
Γ. Αφηγηματική ανασύνθεση ιστορικών γνώσεων
Απόδοση μιας φανταστικής ιστορίας που στηρίζεται σε ελεγμένες ιστορικά πληροφορίες. Με βάση προτεινόμενη από τον/την εκπαιδευτικό βιβλιογραφία και δικτυογραφία, ζωντανεύουμε ένα φανταστικό πρόσωπο και του δίνουμε τον λόγο, αναπαριστώντας στοιχεία του βίου της εποχής, γεγονότα, σκέψεις.
Δ. Με οδηγό την τέχνη: Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος στην τέχνη.
Ενδεικτικά παραδείγματα:
Πτυχές της καθημερινής ζωής των αρχαίων Ελλήνων σε έργα της αρχαίας ελληνικής αγγειογραφίας.
Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα μέσα από απεικονίσεις αθλητών και αθλημάτων σε αρχαία αγγεία.
Ο Μέγας Αλέξανδρος στην τέχνη: Συγκέντρωση και παρουσίαση ενδεικτικών έργων της παγκόσμιας τέχνης με θέμα τον Μ. Αλέξανδρο τις εκστρατείες του και την πρόσληψή του στην παγκόσμια μνήμη.
Ε. Δημιουργία σύντομων αρχαιολογικών οδηγών για χώρους-μνημεία της περιοχής σας
Ενδεικτικά παραδείγματα: Οδηγός της Κνωσού για παιδιά, Οδηγός της Ακρόπολης της Αθήνας για παιδιά, Οδηγός της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας για παιδιά.
ΣΤ. «Η αρχαιότητα στον λόγο μας»
Αναζήτηση της σχέσης των παρακάτω λέξεων και φράσεων, που χρησιμοποιούνται σήμερα στον λόγο μας, με θεσμούς, συνήθειες, στιγμές του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου, καταγράφοντας ενδεχόμενη αλλαγή στη χρήση τους. Ενδεικτικά: μητρόπολη, «αριστίνδην και πλουτίνδην», αριστοκρατία, ολιγαρχία, τύραννος, Μητρώο Αρρένων, λακωνισμός, «δουλεύω σαν είλωτας», «περνώ σπαρτιάτικα», «μέλας ζωμός», «δρακόντεια μέτρα», «σεισάχθεια», «μηδισμός», «μολών λαβέ», Εφιάλτης, «φυλάω Θερμοπύλες», «πάταξον μεν, άκουσον δε», «Αριστείδης ο δίκαιος», δημαγωγός, Ιερός Λόχος, κλασικός, επίγονος, «διαίρει και βασίλευε», «πύρρειος νίκη», «πατρίκιοι και πληβείοι», «Ο Αννίβας προ των πυλών», «ο κύβος ερρίφθη», «διέβη τον Ρουβίκωνα» κ.ά.
