Ξενοφώντα Ελληνικά - Βιβλίο 2ο, Κεφάλαιο 1, §16-19 - Ερωτήσεις αξιολόγησης του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ)

[16] Oἱ δ’ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον. [17] Λύσανδρος δ’ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. Ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι· ἡ γὰρ Ἀσία πολεμία αὐτοῖς ἦν. [18] Λύσανδρος δ’ ἐξ Ἀβύδου παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων· καὶ οἱ Ἀβυδηνοὶ καὶ οἱ ἄλλοι παρῆσαν πεζῇ· ἡγεῖτο δὲ Θώραξ Λακεδαιμόνιος. [19] Προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται οὖσαν πλουσίαν καὶ οἴνου καὶ σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη· τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος.

1. Παραδείγματα ερμηνευτικών ερωτήσεων

Α. Ερωτήσεις ανοικτού τύπου ή ελεύθερης ανάπτυξης
1. Να περιγράψετε την παράλληλη κίνηση των δύο αντιπάλων, αφού σημειώσετε τα ρήματα που την αποδίδουν.

2. τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν: Να εξηγήσετε το περιεχόμενο της φράσης και να αιτιολογήσετε την τακτική αυτή των Αθηναίων. 

3. Να αναλύσετε το σχέδιο δράσης των δύο αντιπάλων. Από ποια στοιχεία το συμπεραίνετε και ποιοι λόγοι το υπαγόρευσαν; 

4. Τι νομίζετε ότι θέλει να τονίσει ο ιστορικός με το πελάγιοι; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 5. Με ποιους χρόνους δηλώνονται οι κινήσεις των αντιπάλων και ποια πλεονεκτήματα δίνει η επιλογή τους στην αφήγηση; 

6. Με ποιους εκφραστικούς τρόπους ο συγγραφέας δηλώνει τις κινήσεις και τις ενέργειες των δύο αντιπάλων; Να αναφέρετε ορισμένες φράσεις του κειμένου ως παραδείγματα. 

7. Τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος: Ποια σκοπιμότητα είχε η κίνηση αυτή του Λυσάνδρου; 

8. αἱροῦσι κατὰ κράτος: Γιατί αποδίδεται με το χρόνο αυτό η άλωση και ποια η σημασία του γεγονότος αυτού για την εξέλιξη του πολέμου; 

Β. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης
1. Να γράψετε το θεματικό κέντρο του κειμένου (§ 16-19).

2. διήρπασαν πλήρη: Ποια πολεμική πρακτική δηλώνεται με τη φράση αυτή; 

3. Να εντοπίσετε δύο στοιχεία που υποδηλώνουν ότι το κείμενο είναι ιστορικό. 

4. Λύσανδρος τὸν ἔκπλουν: Ποια ενέργεια νομίζετε ότι τονίζει ο συγγραφέας με τη φράση αυτή;

Γ. Ερωτήσεις κλειστού τύπου ή συνδυασμός κλειστού και ανοικτού τύπου
1. Να αποδοθούν οι ενέργειες της στήλης Β στα πρόσωπα της στήλης Α στα οποία αντιστοιχούν. 

Α  

1. οἱ δὲ ᾿Αθηναῖοι  

2. Λύσανδρος δέ  

3. οἱ ᾿Αβυδηνοί  

4. Θώραξ ὁ Λακεδαιμόνιος 

5. οἱ στρατιῶται (τοῦ Λυσάνδρου) 

Β  

α) ἀνήγοντο ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι
β) παρῆσαν πεζῇ
γ) ἐκ τῆς Σάου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν
δ) ἐκ τῆς ῾Ρόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ
ε) παρεσκευάζοντο πρὸς ναυαχίαν
στ) στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο
ζ) ἡγεῖτο (τῶν Ἀβυδηνῶν)
η) διήρπασαν τὴν πόλιν

2. Για ποιους λόγους νομίζετε ότι ο Λύσανδρος έφυγε με τα πλοία από τη Ρόδο και κατευθύνθηκε προς τον Ελλήσποντο; 

Α. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα των σωστών απαντήσεων: 

α) Γιατί δεν ήθελε να αντιμετωπίσει τους Αθηναίους σε περιοχή που εκείνοι τη γνώριζαν καλά. 

β) Γιατί δεν μπορούσε να προμηθευτεί από αλλού τρόφιμα και νερό. 

γ) Για να εμποδίσει την έξοδο των εμπορικών πλοίων από τον Ελλήσποντο που μετέφεραν σιτηρά στην πολιορκημένη Αθήνα. 

δ) Γιατί ήθελε να τιμωρήσει τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από τη Σπάρτη. 

ε) Γιατί η Ασία ήταν εχθρική προς τους Σπαρτιάτες. 

Β. Να αιτιολογήσετε μία από τις επιλογές σας με βάση το κείμενο και τα σχόλια του βιβλίου σας.

2. Γραμματικές ασκήσεις 

1. Να μεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στον ενεστώτα οριστικής σε ενικό αριθμό, αφού κάνετε τις αναγκαίες αλλαγές: 

α) ᾿Ανήγοντο δὲ καὶ οἱ ᾿Αθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι 

β) ἡγοῦντο δὲ Λακεδαιμόνιοι 

γ) καὶ παρεσκευάζοντο πρός ναυαχίαν 

δ) διήρπασαν οἱ στρατιῶται

2. πλουσίαν πόλιν, ἐλεύθερα σώματα: Να γράψετε τις συνεκφορές στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθμού.

3. βασιλέως, πλοίων, πλήρη, πάντα: Να κλίνετε τα ονόματα στον ενικό και πληθυντικό αριθμό (τα επίθετα στο γένος που βρίσκονται στο κείμενό σας).

4. αἱροῦσι, ὁρμώμενοι, ἐποίουν: Να γράψετε το γ΄ ενικό και β΄ πληθυντικό Ενεστώτα οριστικής, υποτακτικής και ευκτικής στη φωνή που βρίσκεται κάθε ρήμα. 

5. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α με το γραμματικό προσδιορισμό της στήλης Β που τους αντιστοιχεί. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει. 

Α  

1. κακῶς 

2. παρεσκευάζοντο  

3. πρός  

4. οὖσαν  

5. ναυαχίαν 

6. προσείλοντο  

7. δέ 

8. προσβάλοντες  

9. πλήρη

Β

α) πρόθεση 

β) μετοχή ενεστώτα

γ) μετοχή αορίστου β΄

δ) επίρρημα θετικού βαθμού

ε) ουσιαστικό α΄ κλίσης

στ) οριστική παρατατικού

ζ) επίθετο γ΄ κλίσης 

η) αντιθετικός σύνδεσμος

θ) ουσιαστικό β΄ κλίσης 

ι) οριστική αορίστου β΄

6. Στους παρακάτω ρηματικούς τύπους να γράψετε το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα και παρατατικού και να σημειώσετε το είδος της αύξησής τους (χρονική ή συλλαβική). 

παρεσκευάζοντο 

ἡγεῖτο 

ἀνήγοντο 

ἐπέπλεον 

ἐκπλεῖ 

προσβαλόντες 

διήρπασαν 

3. Συντακτικές ασκήσεις 

1. α) Να γράψετε τους εμπρόθετους επιρρηματικούς προσδιορισμούς των παραγράφων 16 - 19 και να τους κατατάξετε ανάλογα με την επιρρηματική σχέση που δηλώνουν. 

β) Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τα προθετικά σύνολα και να σημειώσετε όσα δηλώνουν την ίδια επιρρηματική σχέση με τα αντίστοιχα του (α) ερωτήματος. 

∆όθηκε δεξίωση προς τιμή(ν) του πρεσβευτή της Κίνας. 

Πηγαίνω προς την πλατεία. 

Σας τα λέω προς γνώση και συμμόρφωση. 

Πότε θα έλθεις; - Προς το απόγευμα. 

Καλά τα λόγια, αλλά να σας δω στην πράξη, επί το έργον! 

Τι να κάνουμε; Ήταν εκ Θεού.

2. Να εντοπίσετε τους ονοματικούς προσδιορισμούς του κειμένου και να τους κατατάξετε σε δύο γενικές κατηγορίες: ομοιόπτωτους και ετερόπτωτους.

3. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις, ώστε να χαρακτηρίζεται η συντακτική θέση των όρων που δίνονται.

α) τὴν βασιλέως: είναι ................................ στο κακῶς ἐποίουν 

β) τῶν πλοίων: είναι γενική ................................ στο ἔκπλουν 

γ) πολεμία: είναι ................................ στο ᾿Ασία 

δ) σύμμαχον: είναι ................................ στο Λάψακον 

ε) ἐπιτηδείων: είναι ................................ στο πλήρη

4. ᾿Ανήγοντο δὲ καὶ οἱ ᾿Αθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι πελάγιοι είναι: 

α) επιθετικός προσδιορισμός στο ᾿Αθηναῖοι 

β) κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ᾿Αθηναῖοι 

γ) επιρρηματικό κατηγορούμενο στο ᾿Αθηναῖοι 

δ) κατηγορούμενο του αποτελέσματος 

Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

5. Α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ).

α) ὁρμώμενοι: είναι μετοχή τροπική 

β) βασιλέως: είναι γεν. κτητική στο ενν. χώραν 

γ) στρατηγούς: είναι αντικείμενο στο προσείλοντο 

δ) αὐτοῖς: είναι δοτ. προσωπ. αντιχαριστική 

ε) οὖσαν: είναι επιθετική μετοχή 

στ) ᾿Αθηναίων: είναι γενική κτητική στο σύμμαχον 

ζ) πεζῇ: είναι επιρρη. προσδιορ. τρόπου 

η) προσβαλόντες: είναι μετοχή τροπική 

θ) πλουσίαν: είναι κατηγορούμενο στο ενν. πόλιν 

ι) τῇ πόλει: είναι αντικείμενο στο προσβαλόντες 

ια) πλήρη: είναι επιθ. προσδ. στο υποκ. του οὖσαν

ιβ) τῶν ἄλλων: είναι επιθετικός προσδ. στο ἐπιτηδείων 

Β. Να διορθώσετε τα λάθη που εντοπίσατε.

6. προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος προσβαλόντες: είναι μετοχή 

α) τροπική 

β) αιτιολογική 

γ) χρονική 

δ) εναντιωματική 

Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

7. οἴνου καὶ σίτου: είναι 

α) γενικές αντικειμενικές στο πλουσίαν 

β) γενικές αντικειμενικές στο πλήρη 

γ) γενικές του περιεχομένου 

δ) γενικές της αναφοράς 

Α. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 

Β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

4. Λεξιλογικές - Σημασιολογικές ασκήσεις 

1. ἐπέπλεον, παρεσκευάζοντο, προσείλοντο, ἀφεστηκυίας, ἀνήγοντο: Αφού αντικαταστήσετε το πρώτο συνθετικό των ρημάτων με άλλη πρόθεση, να σχηματίσετε σύνθετα ρήματα της νέας ελληνικής, με τα οποία θα γράψετε σύντομες προτάσεις. Το ρήμα πλέω θα το συνθέσετε με άλλες προθέσεις εκτός από την ἐκ και την παρά που υπάρχουν στο κείμενο.  

Παράδειγμα: προσείλοντο - προσαιροῦμαι: διαιρούμαι, αφαιρούμαι, εξαιρούμαι, συναιρούμαι κτλ.: 

Ο αριθμός 17 δε διαιρείται ακριβώς με το 4. 

Ο διπλανός μου κάτι έχει. Συχνά αφαιρείται. 

Κανείς δεν εξαιρείται από την υποχρέωση αυτή. 

Πολλά συνηρημένα ρήματα χρησιμοποιούνται στα νέα ελληνικά ασυναίρετα. 

2. κατά, διά, παρά, περί, ἀπό: Αφού σχηματίσετε σύνθετα ουσιαστικά με τις προθέσεις που δίνονται και το ουσιαστικό πλοῦς να γράψετε τη σημασία τους στη νέα ελληνική.

3. Να συνδέσετε κάθε λέξη της στήλης Α με την αντίθετή της στη στήλη Β. Μια λέξη της στήλης Β περισσεύει.

Α 

πολέμιος

ναυμαχία

κακῶς

ἐλεύθερος

ἔκπλους

ἡγοῦμαι

πλήρης 

Β  

εὖ  

σύμμαχος  

εἴσπλους  

κενός  

ἕπομαι  

δοῦλος 

παράπλους 

πεζομαχία

4. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους στη στήλη Β. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει. 

Α 

ἐπιπλέω

ἐκπλέω

παραπλέω

ἀνάγομαι 

ὁρμῶμαι

Β  

εξορμώ από  

πλέω εναντίον κάποιου  

ανοίγομαι στη θάλασσα 

βγαίνω από το λιμάνι  

πλέω κατά μήκος της παραλίας 

αγκυροβολώ

Ξενοφώντος Ελληνικά - Βιβλίο 2ο, Κεφάλαιο 1, §16-19 - Ερωτήσεις αξιολόγησης του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας