Εξεταστέα ύλη σχολικού έτους 2024-2025 στα Λατινικά Προσανατολισμού Β΄ τάξης ΓΕΛ

ΒΙΒΛΙΑ: 

- Λατινικά τ. Α’ των Μ. Πασχάλη, Γ. Σαββαντίδη (Εισαγωγή: Δ. Ζ. Νικήτας - Β. Βαϊόπουλος) 

και το βιβλίo αναφοράς: 

- Λατινική Γραμματική του Α. Τζάρτζανου

Ως εξεταστέα ύλη του μαθήματος των Λατινικών της Β’ τάξης του Ημερήσιου και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου, Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών ορίζεται η παρακάτω ύλη από το εγχειρίδιο Λατινικά τ. Α’ των Μ. Πασχάλη, Γ. Σαββαντίδη (Εισαγωγή: Δ. Ζ. Νικήτας - Β. Βαϊόπουλος):

1. Εισαγωγή
Λατινική Γλώσσα και Λογοτεχνία: Η λατινική γλώσσα, Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας: Προκλασική εποχή (απαρχές - περ. 100 π.Χ.), Κλασική εποχή (περ. 100 π.Χ.- 14 μ.Χ.).

2. Κείμενο 

Ενότητες I-XV. 

3. Λατινικές φράσεις που είναι σε χρήση στον νεοελληνικό λόγο 

• A.C. (ante Christum) προ Χριστού (π.Χ.) 
• A.D. Anno Domini (κατά λέξη: έτος Κυρίου) μετά Χριστόν (μ.Χ.)
• ad hominem (argumentum) επιχείρημα που απευθύνεται επιθετικά εναντίον του προσώπου και όχι εναντίον της θέσης που το πρόσωπο αυτό εκφράζει, η προσωπική επίθεση, η απάντηση / επίθεση στο πρόσωπο που εξέφρασε μια άποψη με την οποία διαφωνούμε, αντί η απάντηση να αφορά την άποψη αυτή 
• ad populum (argumentum) επιχείρημα που αποτελεί μια ψευδή θέση αλλά αντλεί τη βαρύτητά του από την ευρεία απήχηση της θέσης αυτής 
• altera pars η άλλη πλευρά, η άλλη άποψη 
• alter ego το άλλο Εγώ, το δεύτερο Εγώ, το πρόσωπο με το οποίο ταυτίζεται κανείς, το συμπλήρωμά του, ο άλλος του εαυτός 
• A.M. (Ante Meridiem) προ μεσημβρίας (π.μ.) 
• a posteriori εκ των υστέρων 
• a priori εκ των προτέρων 
• ca., cir., circ. (circa) περί, περίπου 
• carpe diem εκμεταλλεύσου τη μέρα (Οράτιος, Ωδ. 1.11.8) 
• casus belli κατά λέξη: περίπτωση πολέμου. Συχνότερα χρησιμοποιείται με την έννοια «αιτία πολέμου» 
• Curriculum Vitae, CV (κατά λέξη: η πορεία του βίου), το βιογραφικό σημείωμα 
• de facto εκ των πραγμάτων, αυτό που προκύπτει από τα πράγματα, από την πραγματικότητα, στην πράξη. Πολιτικός και διπλωματικός όρος που δηλώνει ότι πράξη, ενέργεια, κατάσταση, κ.λπ., που προέκυψε από την εξέλιξη των γεγονότων, αναγνωρίζεται ως πραγματική, παρόλο που η νομιμότητά της αμφισβητείται ή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί 
• de jure εκ του δικαίου, εκ του νόμου, νομίμως, αυτό που προκύπτει από την εφαρμογή του δικαίου, νομικά 
• erga omnes έναντι όλων 
• et alii, et al. και άλλοι, και άλλα, κ.ά. 
• et cetera, etc. και λοιπά, κ.λπ. 
• ex cathedra «από καθέδρας». Λέγεται για ομιλητή που εκφράζεται με ύφος αυθεντίας ή από θέση που του δίνει το δικαίωμα να θεωρείται αυθεντία 
• exempli gratia, e.g. παραδείγματος χάριν (π.χ.) 
• ex officio αυτό που προκύπτει από τη θέση καθήκοντος κάποιου, από τη θέση κάποιου, από το αξίωμα κάποιου 
• in medias res στο μέσο της υπόθεσης ή της πλοκής 
• in memoriam εις μνήμην, στη μνήμη κάποιου 
• lapsus linguae γλωσσικό λάθος, λάθος εκ παραδρομής στην ομιλία 
• lapsus calami λάθος της γραφίδας, λάθος εκ παραδρομής στον γραπτό λόγο 
• mea culpa λάθος μου 
• memorandum μνημόνιο, υπόμνημα 
• modus operandi (M.O.) τρόπος ενέργειας 
• modus vivendi τρόπος ζωής 
• moratorium καθυστέρηση 
• mutatis mutandis τηρουμένων των αναλογιών, μετά τις απαραίτητες αλλαγές 
• passim σποράδην, σποραδικά, εδώ κι εκεί, σε διάφορα σημεία του κειμένου 
• persona grata πρόσωπο επιθυμητό, ευπρόσδεκτο 
• persona non grata πρόσωπο ανεπιθύμητο
• placebo (κατά λέξη: θα προσφέρω ευχαρίστηση, ικανοποίηση) φάρμακο που χορηγείται στον ασθενή για ψυχολογική του στήριξη παρά για τη θεραπεία της αρρώστιας του 
• P.M. (Post Meridiem) μετά μεσημβρίαν (μ.μ.) 
• primus inter pares πρώτος μεταξύ ίσων 
• prima facie εκ πρώτης όψεως 
• scripta manent τα γραπτά μένουν 
• (sic) έτσι ακριβώς (γραμμένο, διατυπωμένο κ.λπ.). Βρίσκεται πάντα σε παρένθεση και δίνει έμφαση σε ένα στοιχείο του λόγου που πρέπει να προσέξει ο αναγνώστης, επειδή αυτό είναι εσφαλμένο, παράδοξο ή αδόκιμο 
• sine qua non (συχνά μαζί με τις λέξεις conditio, causa) (κατάσταση, αιτία) εκ των ων ουκ άνευ, αναγκαία προϋπόθεση 
• s.o.s. (si opus sit) αν χρειάζεται, αν υπάρχει ανάγκη 
• status quo (κατά λέξη: η κατάσταση στην οποία…) η ισχύουσα κατάσταση 
• sui generis (κατά λέξη: του δικού του γένους) ιδιόμορφος, ιδιότυπος. Λέγεται συνήθως ως χαρακτηρισμός προσώπων ή καταστάσεων που έχουν κάτι το ιδιαίτερο, ιδιότητα χαρακτηριστική των ίδιων και μόνο 
• tabula rasa (κατά λέξη: άγραφη πλάκα, αποξεσμένος, σβησμένος πίνακας). Λέγεται για τον νου, που θεωρείται ως κάτι άγραφο, κενό, πριν γεμίσει με εντυπώσεις, γνώσεις, εμπειρίες 
• terra incognita άγνωστη γη, άγνωστος τόπος, άγνωστο θέμα, αντικείμενο 
• urbi et orbi στην πόλη και στην οικουμένη, στην πόλη και σε ολόκληρο τον κόσμο, δηλαδή παντού 
• verbatim κατά λέξη, ακριβώς 
• vs. (versus) εναντίον (κάποιου) 

Οδηγίες διδασκαλίας

Η φυσιογνωμία του μαθήματος των Λατινικών 

Στο πλαίσιο της λειτουργίας του Γενικού Λυκείου ως βαθμίδας Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που παρέχει γενική παιδεία αλλά και βαθμιαία εμβάθυνση σε επιμέρους γνωστικά αντικείμενα, το μάθημα των Λατινικών δύναται, ανάμεσα σε άλλα, να συμβάλει στην προαγωγή της κριτικής σκέψης, στην καλλιέργεια της αυτοσυνειδησίας των μαθητών/-τριών σε εθνικό επίπεδο, σε ευρωπαϊκό κ.λπ. και στην ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντι στις ηθικές αξίες που συνιστούν το ανθρωπιστικό ιδεώδες. 

Το μάθημα των Λατινικών συμβάλλει στην καλλιέργεια της ανθρωπιστικής παιδείας. Ο κύριος χαρακτήρας του είναι μορφωτικός-ανθρωπιστικός και ειδικότερα αρχαιογνωστικός. Η διδασκαλία του αποβλέπει στη σταδιακή εξοικείωση των μαθητών και των μαθητριών με τη λατινική γλώσσα, που θα επιτρέψει στη συνέχεια μια πρώτη γνωριμία τους με τη ρωμαϊκή γραμματεία και τον κόσμο που τη γέννησε. 

Η λατινική γλώσσα και λογοτεχνία συναποτελούν με την αρχαία ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία τις δυο στέρεες βάσεις, πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε ιστορικά ο ευρωπαϊκός κόσμος. Η εξοικείωση των μαθητών και των μαθητριών με τη λατινική γλώσσα/λογοτεχνία μπορεί να συμβάλει στην εκ μέρους τους συνειδητοποίηση της στενής σχέσης της με το έτερο, το αρχαιοελληνικό σκέλος της κλασικής παιδείας. Δεν πρόκειται, ασφαλώς, μόνο για τις εμφανείς ομοιότητες στη δομή της γλώσσας, τις κοινές ρίζες των λέξεων και τα πολυάριθμα δάνεια εκατέρωθεν ή την επιρροή που δέχθηκε η λατινική λογοτεχνία από τους Έλληνες συγγραφείς και ποιητές. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι πολλές λέξεις των ευρωπαϊκών γλωσσών (αγγλική, γαλλική, ισπανική κ.λπ.) προέρχονται από τη λατινική. Πολύ μεγαλύτερη σημασία έχει να κατανοηθεί ότι η διάσωση και ανάδειξη της ελληνικής λογοτεχνίας και ευρύτερα του ελληνικού πολιτισμού πραγματοποιήθηκε με την ακμή της ρωμαϊκής παρουσίας στην ιστορία. Η σημερινή εικόνα για το ίδιο το παρελθόν μας, άλλωστε, έχει περάσει μέσα από το φίλτρο της ρωμαϊκής πρόσληψης που προηγήθηκε. Επίσης, πέρα από την ανάγκη αντιμετώπισης του ευρωπαϊκού πολιτισμού ως προϊόντος αδιαχώριστου από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο, είναι χρήσιμο να συνειδητοποιηθεί ότι πτυχές του πολιτισμού, π.χ. το Δίκαιο, η Ιατρική, η Φαρμακευτική, η Χημεία, έχουν συγκεκριμένες και μεγάλες οφειλές στη ρωμαϊκή συνιστώσα. 

Για να αξιοποιηθεί το παιδευτικό περιεχόμενο των Λατινικών, επιβάλλεται η διδασκαλία του μαθήματος να πλαισιώνεται και από τη γνωριμία με τον ρωμαϊκό κόσμο, την πρόσκτηση, έστω και σε στοιχειώδη βαθμό, μιας «ρωμαιογνωσίας», ώστε να είναι ορατό το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε, μιλήθηκε και εξελίχθηκε ως γλώσσα λογοτεχνίας και επιστήμης η κλασική αυτή γλώσσα. Αυτό θα συντελέσει στην ουσιαστική συνειδητοποίηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς ως τμήματος του ευρωπαϊκού πολιτισμού ευρύτερα, στοιχείο που οδηγεί και στον σεβασμό της διαφορετικότητας και της πολιτισμικής ετερότητας στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. 

Μεθοδολογία της διδασκαλίας 

Η σύγχρονη διδακτική προσέγγιση των κλασικών κειμένων (και τέτοια, ως γνωστόν, είναι και τα λατινικά κείμενα) πρέπει να στοχεύει στην ανάδειξη του πολιτισμού του κειμένου και στη μετατόπιση του ενδιαφέροντος των μαθητών και των μαθητριών από το ενδιαφέρον για τη γλώσσα του κειμένου στο περιεχόμενο και την κατανόησή του, αξιοποιώντας ως μέσο την ανασύνθεση ιστορικών, θρησκευτικών, πολιτικών και άλλων στοιχείων που ενυπάρχουν σε αυτό. 

Η προσέγγιση του κειμένου οφείλει να είναι κειμενοκεντρική και μαθητοκεντρική και να παρέχει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό για διαμορφωτική αξιολόγηση. Με την κειμενοκεντρική μέθοδο δίνεται έμφαση στη διδασκαλία των στοιχείων εκείνων που επιτρέπουν την κατανόηση των μηχανισμών οργάνωσης του λόγου σε επίπεδο πρότασης και κειμένου. Η κατανόηση της δομής της λατινικής γλώσσας και η διδασκαλία των φαινομένων της γραμματικής και του συντακτικού οφείλει να στηρίζεται στη συγκριτική προσέγγισή τους με τα αντίστοιχα, όπου αυτά υφίστανται, φαινόμενα της αρχαίας και της νέας ελληνικής γλώσσας, ώστε να κατακτηθεί βαθμιαία ολοκληρωμένη γνώση με τρόπο οικονομικό και αποτελεσματικό. Με τον σύγχρονο τρόπο γλωσσικής διδασκαλίας αποφεύγεται η πρόταξη της θεωρίας και επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες να κατανοήσουν τη δομή της γλώσσας, τη λειτουργία των γραμματικοσυντακτικών φαινομένων και το περιεχόμενο των κειμένων. Συνιστάται η προσέγγιση της γλωσσικής δομής να μη γίνεται με τρόπο ρυθμιστικό-κανονιστικό. Με παιγνιώδεις επινοήσεις να οδηγούνται οι μαθητές στη βιωματική προσέγγιση και στην πρόσληψη των αξιών που υπηρετούν τα κείμενα. 

Σκοπός της διδασκαλίας Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες: 

• να μελετήσουν βασικά στοιχεία του λατινικού γλωσσικού συστήματος − γραμματικοσυντακτικές δομές και φαινόμενα − και να κατανοούν και να ερμηνεύουν κείμενα, βάσει ενός γλωσσικού υπομνηματισμού, 
• να συνειδητοποιήσουν τη σχέση της Λατινικής με την Αρχαία Ελληνική, ώστε να μπορούν να διακρίνουν ομοιότητες και διαφορές, 
• να αντιληφθούν τις γλωσσικές επιδράσεις της λατινικής γλώσσας στις γλώσσες των λαών της Ευρώπης και να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν την προέλευση λέξεων ευρωπαϊκών γλωσσών τις οποίες διδάσκονται στο σχολείο, 
• να είναι σε θέση να κατανοούν όρους, έννοιες και εκφράσεις ή αποφθέγματα που χρησιμοποιούνται συχνά στον έντυπο και ηλεκτρονικό λόγο και να αναγνωρίζουν λέξεις της Λατινικής που ως γλωσσικά δάνεια έχουν ενσωματωθεί στο λεξιλόγιο της Νέας Ελληνικής, 
• να επισημάνουν βασικές εκφραστικές ιδιαιτερότητες της λατινικής γλώσσας (ακρίβεια, σαφήνεια κ.λπ.), 
• να γνωρίσουν, αξιοποιώντας διαθεματικά τις πληροφορίες που περιέχονται στο σχολικό εγχειρίδιο, βασικά στοιχεία της ρωμαϊκής γραμματείας (γραμματειακά είδη, αντιπροσωπευτικά έργα και ονόματα συγγραφέων κ.λπ.), 
• να γνωρίσουν κάποιες πτυχές του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ρωμαίων. 

Στο πλαίσιο του διδακτικού σχεδιασμού οι εκπαιδευτικοί, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις προτεινόμενες διαδικτυακές πηγές από το διδακτικό υλικό, να προβαίνουν σε επανέλεγχο της εγκυρότητάς τους, διότι ενδέχεται λόγω του δυναμικού τους χαρακτήρα ορισμένες από αυτές να είναι ανενεργές ή να οδηγούν σε διαφορετικό περιεχόμενο.

Εισαγωγή 

Λατινική Γλώσσα και Λογοτεχνία: Η λατινική γλώσσα, Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας: Προκλασική εποχή (απαρχές - περ. 100 π.Χ.), Κλασική εποχή (περ. 100 π.Χ. - 14 μ.Χ.) 

Πρόκειται για ενότητες της αναθεωρημένης Εισαγωγής (Δ. Ζ. Νικήτα – Β. Βαϊόπουλου) που υπάρχει στο βιβλίο Λατινικά (Τεύχος Α΄) με κωδικό 22-0286. 

Ενότητα Ι 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. γνωριμία με έναν σημαντικό εκπρόσωπο της κλασικής περιόδου (Οβίδιος), με τις συνθήκες λογοτεχνικής παραγωγής στη Ρώμη, περιπτώσεις λογοκρισίας κ.ο.κ.

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Κλίση των πρωτόκλιτων ουσιαστικών 

2. Βασικές καταλήξεις του ρήματος στην Ενεργητική Φωνή 

3. Η οριστική του ενεργητικού ενεστώτα της α΄ συζυγίας και του βοηθητικού sum 

4. Χρήσεις των πτώσεων

Ενότητα II 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. αφηγήσεις για τους ιδρυτικούς μύθους της Ρώμης και η συμβολική τους σημασία, το αινειαδικό έπος κ.λπ. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Κλίση των δευτερόκλιτων ονομάτων σε -us 

2. Προσωπικές αντωνυμίες 

3. Η δεικτική αντωνυμία ille-a-ud 

4. Χρήσεις των πτώσεων 

Ενότητα III 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. οι οβιδιακές Μεταμορφώσεις, η πρόσληψη των ελληνικών μύθων στη Ρώμη και στις εικαστικές τέχνες της Αναγέννησης και των Νεότερων Χρόνων. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

• 1. Η οριστική του ενεστώτα της β΄ συζυγίας 
• 2. Χρήσεις των πτώσεων 

Ενότητα IV

 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. τα ήθη ή / και οι αντιλήψεις των Ρωμαίων. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Ουδέτερα ουσιαστικά της β΄ κλίσης 

2. Η οριστική του ενεργητικού παρατατικού της α΄ συζυγίας και του βοηθητικού sum 

3. Η αντωνυμία is-ea-id 

4. Η αλληλοπάθεια 

5. Χρήση της αφαιρετικής 

6. Παράλειψη του ρήματος 

Ενότητα V 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. Ρώμη και Καρχηδόνα, ρωμαϊκή επική ποίηση, Βεργίλιος, Σίλιος Ιταλικός. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Κλίση των αρσενικών δευτερόκλιτων σε -er 

2. Η οριστική του παρατατικού της β΄ συζυγίας 

3. Το ουσ. locus 

4. Τονισμός 

5. Η αυτοπάθεια 

6. Η αφαιρετική του χρόνου 

7. Παράθεση - επεξήγηση 

Ενότητα VI 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. στοιχεία του ρωμαϊκού πολιτεύματος (Res Publica), ρωμαϊκοί νόμοι, γνωριμία με έναν σημαντικό Ρωμαίο συγγραφέα και πολιτικό, τον Κικέρωνα. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Συμφωνόληκτα της γ΄ κλίσης 

2. Η αναφορική αντωνυμία qui-quae-quod 

3. Χρήσεις της γενικής 

Ενότητα VII 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. • Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. Ιούλιος Καίσαρας, η κατάκτηση της Γαλατίας. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Το απαρέμφατο του ενεργητικού ενεστώτα της α΄ και της β΄ συζυγίας 

2. Φωνηεντόληκτα (αρσ. και θηλ.) της γ΄ κλίσης 

3. Το ελλειπτικό vis 

4. Κλίση του possum (ενεστώτας – παρατατικός) 

5. Τελικό και ειδικό απαρέμφατο 

Ενότητα VIII 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. πτυχές της κοινωνικής ζωής στη Ρώμη, εκπαίδευση, επιστολογραφία, κυνήγι κ.ά. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Ουδέτερα φωνηεντόληκτα της γ΄ κλίσης 

2. Επίθετα τριτόκλιτα 

3. Η οριστική του ενεργητικού μέλλοντα της α΄ και β΄ συζυγίας 

Ενότητα IX 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. αφηγήσεις για το ρωμαϊκό παρελθόν - η συμβολική τους σημασία, η μετάβαση από τη βασιλεία στη Res Publica. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Η οριστική του ενεργητικού ενεστώτα της γ΄ και της δ΄ συζυγίας 

2. Το απαρέμφατο του ενεργητικού ενεστώτα της γ΄ και δ΄ συζυγίας 

3. Η οριστική του ενεργητικού παρατατικού της γ΄ και δ΄συζυγίας 

4. Οι αντωνυμίες hic-haec-hoc, ille-illa-illud και ipse-ipsa-ipsum: κλίση και χρήση τους 

Ενότητα X 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. η αποστολή των Ρωμαίων στην οικουμένη, όπως διατυπώνεται στην Αινειάδα. Ζητήματα αυτοπροσδιορισμού των Ρωμαίων. Αφηγήσεις για τους ιδρυτικούς μύθους της Ρώμης και η συμβολική τους σημασία. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Η οριστική του ενεργητικού μέλλοντα της γ΄ και δ΄ συζυγίας και του βοηθητικού sum 

2. Κλίση του fero σε ενεστώτα, παρατατικό, μέλλοντα ενεργητικής φωνής 

3. Φωνητικές αλλοιώσεις των προθέσεων όταν χρησιμοποιούνται ως πρώτα συνθετικά λέξεων 

Ενότητα XI 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. Ρώμη και Καρχηδόνα. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Η οριστική του ενεργητικού παρακειμένου της α΄, β΄ και δ΄ συζυγίας και του βοηθητικού sum 

2. Οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων 

3. Χρονικές προτάσεις που δηλώνουν το προτερόχρονο 

Ενότητα XII 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. πίστη σε οιωνούς, στοιχεία ρωμαϊκής θρησκείας, ρωμαϊκή θρησκευτική ευσέβεια, ο ιστορικός Τίτος Λίβιος.

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Η οριστική του ενεργητικού παρακειμένου της γ΄ συζυγίας 

Ενότητα XIII 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. δεισιδαιμονία, ανάπτυξη «επιστημονικής» γνώσης, μόρφωση. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Η οριστική του ενεργητικού υπερσυντελίκου όλων των συζυγιών και του βοηθητικού sum 

2. Η οριστική του ενεργητικού συντελεσμένου μέλλοντα 

3. Τα ουσιαστικά της δ΄ κλίσης 

4. Θέση των λέξεων στους εμπρόθετους προσδιορισμούς 

5. Σημασία της αντωνυμίας ille 

6. Εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο 

Ενότητα XIV 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. πίστη στα όνειρα, ονειρομαντεία, ρωμαϊκή θρησκεία. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Τα ουσιαστικά της ε΄ κλίσης 

2. Η αντωνυμία idem-eadem-idem 

3. Τα ρήματα σε -io που κλίνονται όπως το capio 

4. Η γενική και η αφαιρετική της ιδιότητας 

5. Ο αντίστροφος cum 

Ενότητα XV 

Κείμενα - μετάφραση - στοιχεία ρωμαιογνωσίας

• Μετάφραση του κειμένου στη ΝΕ. 
• Επισήμανση κοινών λέξεων και κοινών ριζών της Λατινικής με τη Νέα Ελληνική. 
• Σύνδεση με το ευρύτερο ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο στο οποίο ανάγεται το κείμενο, π.χ. η Ρώμη και οι άλλοι, γνωριμία με τον σημαντικό συγγραφέα και πολιτικό Ιούλιο Καίσαρα. 

Γραμματικά - Συντακτικά φαινόμενα 

1. Βασικές καταλήξεις της παθητικής φωνής – η οριστική του παθητικού ενεστώτα της α΄, β΄ και δ΄ συζυγίας 

2. Το απαρέμφατο του παθητικού ενεστώτα της α΄, β΄ και δ΄ συζυγίας 

3. Τα αποθετικά ρήματα 

4. Οι αρχικοί χρόνοι της παθητικής φωνής 

5. Το ποιητικό αίτιο 

6. Το απαρέμφατο με τα ρήματα iubeo, veto, prohibeo, sino, patior, cogo 

7. Ο επαναληπτικός cum 

Καθορισμός εξεταστέας ύλης για τα μαθήματα των Α’, Β’ και Γ’ τάξεων Γενικού Λυκείου που εξετάζονται γραπτώς στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις για το σχολικό έτος 2024-2025

Οδηγίες διδασκαλίας Λατινικών Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2024 - 2025