Οδηγίες διδασκαλίας σχολικού έτους 2023-2024 στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Β΄ τάξης Γυμνασίου

Α. Παρουσίαση του μαθήματος 

Το μάθημα «Νεοελληνική Λογοτεχνία» στο Γυμνάσιο διδάσκεται δύο (2) ώρες την εβδομάδα με επιλογή κειμένων από τον/την διδάσκοντα/ουσα. Τα κείμενα που επιλέγονται είναι καλό να διατρέχουν, κατά το δυνατόν, ποικιλία θεματικών ενοτήτων. Το δίωρο αυτό, χρειάζεται να είναι συνεχόμενο προκειμένου να ολοκληρώνεται η αναγνωστική διαδικασία και η παραγωγή ατομικών και ομαδικών εργασιών και δραστηριοτήτων στη σχολική τάξη.

Β. Εγχειρίδια διδασκαλίας 

Για τη διδασκαλία του μαθήματος χρησιμοποιείται για κάθε τάξη το αντίστοιχο εγχειρίδιο «Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας». Αξιοποιούνται παράλληλα τα διαδραστικά σχολικά εγχειρίδια. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν το υλικό των σχολικών εγχειριδίων και εν γένει τη διδασκαλία τους με κείμενα και δραστηριότητες που να ανταποκρίνονται στις γνωστικές ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των μαθητών και μαθητριών, προκειμένου να επιτύχουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Σε όλες τις τάξεις οι εκπαιδευτικοί αξιοποιούν ως βιβλία αναφοράς την «Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και το «Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων». Διευκρινίζεται ότι τα βιβλία αυτά δεν προορίζονται για αυτόνομη διδασκαλία, αλλά έχουν ως στόχο να λειτουργήσουν υποστηρικτικά και συμπληρωματικά στο μάθημα της λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο.

Γ. Στοχοθεσία, δεξιότητες, μεθοδολογία του μαθήματος

Το μάθημα της λογοτεχνίας νοείται ως μάθημα κειμενοκεντρικό που αποσκοπεί στην ενεργό εμπλοκή των μαθητών/τριών στην αναγνωστική εμπειρία, ώστε να ενδυναμωθεί η συναισθηματική τους ολοκλήρωση και να αναπτυχθεί η κριτική τους σκέψη. Ταυτόχρονα, όμως, η διδασκαλία της λογοτεχνίας αποτελεί μια αισθητική εμπειρία που στοχεύει στην απόλαυση των κειμένων μέσα από τη συνειδητοποίηση εκ μέρους των μαθητών/τριών της οργανικής ενότητας μορφής και περιεχομένου. Ως εκ τούτου, οι διδάσκοντες/ουσες χρειάζεται να αντιλαμβάνονται τη διδασκαλία του μαθήματος, όχι ως άθροισμα κειμένων και θεωρητικών γνώσεων που πρέπει να δοθούν για απομνημόνευση, αλλά ως ένα σύνολο στόχων που αποβλέπουν αφενός στην επαφή των μαθητών/τριών με ποικιλία λογοτεχνικών κειμένων, αφετέρου στην απόκτηση αναγνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων (ανάγνωση, ακρόαση, συγγραφή, εμπλοκή σε δραστηριότητες δημιουργικής γραφής, συγκριτική εξέταση κειμένων και οπτικών, κριτική εμβάθυνση κ.λπ.) στο πλαίσιο μιας αναγνωστικής ομάδας. 

Η ανάγνωση (και η εκφραστική ανάγνωση) κειμένων αποτελεί σε κάθε περίπτωση τη βάση για την οργάνωση του μαθήματος. Όλες οι δραστηριότητες που σχεδιάζονται πριν και μετά την ανάγνωση στοχεύουν ακριβώς στη δημιουργία επαρκών αναγνωστών/τριών που θα μπορούν να απολαμβάνουν το κείμενο. Η πρόσληψη των λογοτεχνικών κειμένων πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο μιας αναγνωστικής κοινότητας μάθησης. Αυτό σημαίνει ότι ο/η εκπαιδευτικός ενδείκνυται να διερευνά και να προκαλεί την ανταπόκριση των μαθητών/τριών, να αξιοποιεί τα βιώματά τους και να ενισχύει την αλληλεπίδραση. Η αξιοποίηση διαλογικών και διαδραστικών μορφών διδασκαλίας συμβάλλει ουσιωδώς στην ανάδειξη ποικίλων αναγνωστικών ταυτοτήτων και ενισχύει τη συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία μέσα σε ένα περιβάλλον μάθησης που ενθαρρύνει διαφορετικές αναγνώσεις και προκαλεί ποικιλία ερμηνευτικών εκδοχών. Ο σχεδιασμός του μαθήματος βασίζεται σε αυτές τις αρχές που υπηρετούνται από αντίστοιχες δραστηριότητες. 

Προαναγνωστικό στάδιο: Ειδικότερα, οι δραστηριότητες πριν από την ανάγνωση προτείνεται να εγείρουν ερωτήματα, να δημιουργούν ποικίλους προβληματισμούς στους/στις μαθητές/τριες, να εξάπτουν την περιέργειά τους, προετοιμάζοντάς τους/τες για το στάδιο της ανάγνωσης. Σε αυτό το στάδιο οι μαθητές/τριες εκφράζουν ελεύθερα τις προσδοκίες τους σε ό,τι αφορά την αρχική πρόσληψη του κειμένου, αξιοποιώντας ποικίλες αφορμές και τεχνικές. 

Αναγνωστικό στάδιο: Οι δραστηριότητες κατά την ανάγνωση στοχεύουν στην ανίχνευση βασικών χαρακτηριστικών των λογοτεχνικών κειμένων που καλό είναι να συνάγονται επαγωγικά μέσα από ποικιλία ερωτημάτων που ενεργοποιούν συνεχώς τα αναγνωστικά αντανακλαστικά των μαθητών/τριών. Στόχος είναι ο σταδιακός εντοπισμός μορφικών στοιχείων που συνδυάζονται οργανικά με το περιεχόμενο (τόπος / χρόνος / χαρακτήρες / πρόβλημα / πλοκή). Επιπρόσθετα, μπορεί να δίνονται από τον/την εκπαιδευτικό και στοιχεία που σχετίζονται με το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο, μόνο όταν αυτά κρίνεται ότι φωτίζουν καλύτερα την κατανόηση των σχέσεων των προσώπων και γενικότερα των θεμάτων που θίγονται στα κείμενα. Προτείνεται η προσέγγιση να βοηθά τους/τις μαθητές/τριες αρχικά να αντιμετωπίζουν το κείμενο ως όλον, σχολιάζοντας τις αρχικές τους εκτιμήσεις και στη συνέχεια να καλούνται, ατομικά ή ομαδικά, να προσεγγίσουν τα επιμέρους στοιχεία του, ώστε, στο τέλος, να καταλήξουν σε γενικότερες εκτιμήσεις που επανατοποθετούν τις αρχικές τους προσδοκίες σε ένα άλλο επίπεδο. Σημαντικό είναι, επίσης, να δίνεται στους/στις μαθητές/τριες κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των κειμένων η δυνατότητα να αξιοποιούν τα βιώματά τους για να νοηματοδοτήσουν το κείμενο και στη συνέχεια να δημιουργήσουν δικά τους κείμενα. 

Μεταναγνωστικό στάδιο: Οι εργασίες και οι δραστηριότητες μετά την ανάγνωση διακρίνονται από μεγάλη ποικιλία και στοχεύουν στην εμβάθυνση και διαπραγμάτευση του νοήματος, αλλά και στην ελεύθερη έκφραση της ανταπόκρισης των μαθητών/τριών. Μέσα από τις δραστηριότητες στόχος είναι να αναδεικνύονται οι ποικίλες ερμηνευτικές εκδοχές, αλλά και η ελεύθερη έκφραση των μαθητών/τριών η οποία αποτυπώνεται με ασκήσεις δημιουργικής γραφής, με την αξιοποίηση θεατρικών τεχνικών και διακαλλιτεχνικών δράσεων. Έτσι καλλιεργείται η φιλαναγνωσία και ενισχύεται η δημιουργική σχέση των μαθητών/τριών με τη λογοτεχνία. Αυτή η επαφή επιτρέπει να συνειδητοποιήσουν βαθύτερα τη σχέση της λογοτεχνίας με την ανθρώπινη εμπειρία και ως εκ τούτου να κατανοήσουν καλύτερα πτυχές του κόσμου, του εαυτού, των ανθρώπινων σχέσεων, των χαρακτήρων, των πολιτισμών του παρελθόντος, βιώνοντας παράλληλα τη λογοτεχνία ως αισθητικό αγαθό, ως πηγή συναισθημάτων, εμπειριών, καλλιτεχνικών και διανοητικών ερεθισμάτων.

 

Δ. Επιλογή κειμένων, διαχείριση διδακτικού χρόνου 

Η δυνατότητα επιλογής λογοτεχνικών κειμένων από τον/την εκπαιδευτικό επιτρέπει τη διαχείριση με ευελιξία του διδακτικού υλικού και του διδακτικού χρόνου ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της σχολικής τάξης. Πριν από την επιλογή των κειμένων, οι εκπαιδευτικοί είναι χρήσιμο να διερευνούν τις αναγνωστικές εμπειρίες των μαθητών/τριών και να θέτουν στόχους που εκκινούν –σε πρώτη φάση– από τα ενδιαφέροντά τους (Παράδειγμα ανίχνευσης αναγνωστικών ενδιαφερόντων στο Παράρτημα που ακολουθεί). 

Τα διδασκόμενα κείμενα συνιστάται να καλύπτουν μια ποικιλία θεματικών από αυτές που προσφέρονται στην κάθε Β΄ τάξη και ανταποκρίνονται, κατά το δυνατόν, στα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών. Η επιλογή των κειμένων γίνεται στην αρχή της χρονιάς μετά από τη συνεργασία των εκπαιδευτικών που μοιράζονται τη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου. Στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού του μαθήματος που προωθεί τη φιλαναγνωσία, προτείνεται ο προγραμματισμός της διδασκαλίας να μην εστιάζει σε μεμονωμένα κείμενα, αλλά να οργανώνεται σε συστάδες κειμένων, οι οποίες μπορούν να συγκροτηθούν βάσει κριτηρίων όπως το θέμα ή/και το είδος. 

Η συστάδα μπορεί να αποτελείται από δύο ή τρία το πολύ ευσύνοπτα κείμενα αντλημένα ως επί το πλείστον από τις προσφερόμενες θεματικές ενότητες του εγχειριδίου, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα επιλογής κειμένων από τον/την εκπαιδευτικό. Αυτά επιλέγονται με τρόπο ώστε να αναδεικνύονται οι διαφορετικές οπτικές ενός θέματος. Η προσέγγιση των κειμένων συνιστά όχι απλώς μια μέθοδο σύγκρισης (θέματος/περιεχομένου), αλλά μια μέθοδο ανάδειξης των ποικίλων μορφικών στοιχείων που συνδέονται με τις κειμενικές προθέσεις και δημιουργούν πολλαπλά νοήματα, προάγοντας ποικιλία ερμηνευτικών προσεγγίσεων.

Ανάλογα με την έκταση των επιλεγμένων κειμένων, κατά τη διάρκεια της χρονιάς θα πρέπει να διδαχθούν τουλάχιστον 15 κείμενα (ποιητικά, πεζά, θεατρικά αποσπάσματα). Ο σχεδιασμός της διδασκαλίας θα πρέπει να θέτει ως προϋπόθεση την ολοκλήρωση της επεξεργασίας μιας συστάδας μέσα σε τρεις (3) διδακτικές ώρες. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα για την επαφή με περισσότερα κείμενα κατά τη διάρκεια της χρονιάς, ενώ ταυτόχρονα διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών. Στον χρόνο αυτό γίνεται η προσέγγιση των κειμένων, η συγγραφή και η παρουσίαση ομαδικών εργασιών στη σχολική τάξη. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να θέτουν συγκεκριμένους στόχους για τη διδασκαλία, χωρίς να προβαίνουν σε εξαντλητικές αναλύσεις. Σκοπός είναι η σχολική τάξη να μετατραπεί σταδιακά σε αναστοχαστική κοινότητα ενεργητικών και κριτικών αναγνωστών και αναγνωστριών. 

Έως το τέλος του σχολικού έτους αναμένεται να ολοκληρωθεί η διδασκαλία τουλάχιστον 10 κοινών κειμένων για την τελική εξέταση.

Ε. Δραστηριότητες 

Η ανάγνωση των κειμένων αποτελεί το κεντρικό σημείο της διδακτικής διαδικασίας στο μάθημα της Λογοτεχνίας. Η κατανόηση και η ανταπόκριση στο κείμενο πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο του διδακτικού σχεδιασμού. Για τον λόγο αυτό, οι εκπαιδευτικοί σε όλες τις τάξεις προτείνεται να εστιάζουν αρχικά, κατά τον σχεδιασμό της διδασκαλίας τους, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησης λογοτεχνικού κειμένου με την αξιοποίηση μίας σειράς δραστηριοτήτων. Οι ανάγκες των μαθητών και μαθητριών και η ιδιαιτερότητα της σχολικής τάξης οδηγούν τον/την εκπαιδευτικό στην επιλογή των προσφορότερων από αυτές. 

Προτείνονται δραστηριότητες που βοηθούν αρχικά τους μαθητές/τριες: 

• Εντοπισμός βασικών πληροφοριών κειμένου (τόπος, χώρος, χρόνος, πρόσωπα, σκηνικό)
• Δράση ενός ήρωα, εξέλιξη του χαρακτήρα, αλληλεξάρτησή από το περιβάλλον
• Εντοπισμός προβλήματος 
• Παρακολούθηση δράσης ηρώων 
• Κατανόηση περιγραφής μίας εικόνας ή ενός προσώπου. 
• Σύνδεση κειμένου με ιστορικές - κοινωνικές παραμέτρους 
• Κατανόηση της λειτουργίας του αφηγητή
• Κατανόηση του τρόπου με τον οποίο συλλειτουργεί η εικόνα και ο λόγος
• Εξοικείωση με βασικά στοιχεία ποιητικών μορφών 
• Διάκριση και κατανόηση εκφραστικών μέσων

Όλα τα παραπάνω σημεία τεκμηριώνονται μόνο με βάση το κείμενο. Υπενθυμίζεται πως η σχηματοποίηση των ζητουμένων βοηθά τους/τις μαθητές/τριες στην παρακολούθηση μιας αφήγησης, ενός χαρακτήρα ή μιας περιγραφής (π.χ. η παράθεση των σταδίων της ιστορίας και της δράσης ενός ήρωα σε παράταξη). 

Στη συνέχεια, προτείνονται δραστηριότητες που επιτρέπουν στους/στις μαθητές/τριες να:

• Σχολιάζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής ή πρόσληψης του κειμένου. 
• Συγκρίνουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο/α με αυτές του σήμερα. 
• Σχολιάζουν την οπτική γωνία του συγγραφέα και διακρίνουν τους τρόπους που διαμορφώνουν αυτήν την οπτική αξιοποιώντας κειμενικά δεδομένα. 
• Συσχετίζουν ιδέες, αξίες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα. 
• Προσεγγίζουν κριτικά σημεία του κειμένου ως προς τη μορφή και το περιεχόμενό του. 

Στο πλαίσιο της διδασκαλίας των λογοτεχνικών κειμένων η συσχέτισή τους με άλλες μορφές τέχνης (ζωγραφική, μουσική, δραματοποίηση, κινηματογραφική απεικόνιση, κ.ά.), στο πλαίσιο ενός διακαλλιτεχνικού διαλόγου, διευρύνει και διαπλέκει τα νοήματα, παρέχοντας πολλαπλές ευκαιρίες παρατήρησης, προβληματισμού, κριτικής ανάλυσης και δημιουργικής έκφρασης. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην οργανική σύνδεση των αξιοποιούμενων διακαλλιτεχνικών στοιχείων με τρόπο ώστε να μπορούν διερευνητικά οι μαθητές/τριες να εντοπίζουν, να σχολιάζουν ελεύθερα και χωρίς τον φόβο του λάθους τα σημεία διεπαφής των λογοτεχνικών κειμένων με τα άλλα έργα καλλιτεχνικής δημιουργίας. 

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εστίαση σε δραστηριότητες που προάγουν και ενισχύουν την παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου η οποία γίνεται με αφορμή τα κείμενα. Οι δραστηριότητες παραγωγής λόγου απορρέουν από τα λογοτεχνικά κείμενα που διαβάζουν οι μαθητές/τριες και μπορούν να είναι: 

• Αναγνωστικής ανταπόκρισης (με την έννοια ότι οι μαθητές/τριες παράγουν λόγο που προκύπτει από τα ζητήματα που εξετάστηκαν στην τάξη και συνδέονται με τις παραπάνω δραστηριότητες)
• Δημιουργικής γραφής (αναδιήγηση τμήματος της ιστορίας με άλλον αφηγητή, δημιουργία νέας σκηνής στην οποία ο/η αναγνώστης/τρια συναντιέται με τον ήρωα, αλλαγή του τέλους της ιστορίας, αλλαγή κειμενικού είδους κ.λπ.). 

Σχετικά με την έννοια και τη φιλοσοφία της δημιουργικής γραφής, υπογραμμίζεται πως σκοπός της είναι να βοηθήσει στην ανάπτυξη της συγγραφικής απόλαυσης και στην καταπολέμηση της αυτολογοκριτικής λογικής, αφήνοντας πιο ελεύθερα τα περιθώρια στη φαντασία των μαθητών/τριών, απαλλάσσοντάς τους/τες, κατά κάποιον τρόπο, από τον φόβο του «σωστού και του λάθους». (Βλ. στο Παράρτημα ιδέες για δημιουργία δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής).

ΣΤ. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου 

Στη Β΄ Γυμνασίου, οι μαθητές/τριες, έχοντας κατακτήσει βασικές δεξιότητες στην προσέγγιση των κειμένων μπορούν να εμβαθύνουν συστηματικότερα σε ζητήματα που θέτουν τα κείμενα και να ασκηθούν στην παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.

Ζ. Ανάγνωση αυτοτελούς εκτενούς λογοτεχνικού κειμένου 

Σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου προτείνεται να οργανώνονται δραστηριότητες ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας είτε εντός είτε εκτός διδακτικού χρόνου (π.χ. όμιλοι φιλαναγνωσίας). Στο πλαίσιο αυτό δίνεται η δυνατότητα οι εκπαιδευτικοί, κατά προτίμηση μετά τους πρώτους τρεις (3) μήνες, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της τάξης τους να διδάσκουν ένα εκτενές αυτοτελές λογοτεχνικό έργο. Μπορεί η επιλογή του να αφορμάται από την πρότερη επεξεργασία ενός αποσπάσματος που περιλαμβάνεται στα ανθολόγια και φαίνεται να αρέσει ιδιαίτερα στους/στις μαθητές/τριες, ή από ένα θέμα που ο/η εκπαιδευτικός αντιλαμβάνεται ότι τους/τις ενδιαφέρει πολύ. 

Η επιλογή του βιβλίου καλό είναι να γίνει με παιγνιώδη τρόπο, να συμπεριλάβει και να εμπλέξει το σύνολο της τάξης. 

Π.χ. ο/η εκπαιδευτικός επιλέγει δύο ή τρία λογοτεχνικά έργα, δίνει στους/στις μαθητές/τριες τους τίτλους ή και τα εξώφυλλα, ζητά να μαντέψουν ή να υποθέσουν το περιεχόμενο της ιστορίας, γίνεται συζήτηση και ακολουθεί η επιλογή από τους/τις μαθητές/τριες.

Η έκτασή του καλό είναι να μην είναι πολύ μεγάλη, ώστε να μπορεί η ανάγνωση και οι δραστηριότητες να γίνονται κατά το δυνατόν μέσα στην τάξη. Η προσέγγιση του κειμένου προτείνεται να διαρκεί περίπου δύο μήνες (περίπου 15 με 18 ώρες).

Η. Οργάνωση διδασκαλίας (ενδεικτική πρόταση): 

Αφού επιλεγεί το λογοτεχνικό έργο, χρειάζεται να οργανωθεί έτσι η διδασκαλία, ώστε να μπορεί να ολοκληρωθεί σε 15-18 διδακτικές ώρες, εφόσον γίνει εντός διδακτικού ωραρίου. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να έχει διασφαλιστεί ότι η διδασκαλία των 10 τουλάχιστον κοινών κειμένων που θα συγκροτήσουν το σώμα της εξεταστέας ύλης Ιουνίου, μπορεί να καλυφθεί. 

Για την καλύτερη διαχείριση της διδασκαλίας του ολόκληρου λογοτεχνικού βιβλίου προτείνεται να επιλέγονται λογοτεχνικά έργα όχι πολύ μεγάλης έκτασης, ώστε να είναι εφικτή η διδασκαλία τους μέσα στην τάξη, να διευκολύνεται η συμμετοχή όλων των μαθητών/τριών και να ολοκληρώνεται η διδασκαλία εντός του προβλεπόμενου χρόνου. 

Για να γίνει αυτό ο/η εκπαιδευτικός χρειάζεται να έχει οργανώσει το βιβλίο σε ενότητες/κεφάλαια που μπορούν να αναγνωστούν μέσα στην τάξη, από τον/την ίδιο/α και από τους/τις μαθητές/τριες, και να έχει προετοιμάσει φύλλα εργασίας και δραστηριοτήτων που θα ολοκληρώνονται εν μέρει στην τάξη ή/και θα ανατίθενται ως ομαδικές ή και ατομικές εργασίες στο σπίτι. 

Επισημαίνεται ότι η ανάγνωση εκτενούς αυτοτελούς λογοτεχνικού έργου αποτελεί κριτήριο διαμορφωτικής αξιολόγησης, ωστόσο τα λογοτεχνικά βιβλία δεν συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου Ιουνίου. Σε όλες τις τάξεις οι εκπαιδευτικοί καλό είναι να συνεργάζονται όχι μόνο οριζόντια αλλά και κάθετα, ώστε να συνδιαμορφώνουν ένα πλαίσιο δράσης για την προώθηση της φιλαναγνωσίας σε επίπεδο σχολικής μονάδας. 

Επιτυχής είναι εκείνη η ανάγνωση και παρουσίαση βιβλίου, η οποία επιτρέπει στον/στη μαθητή/τρια: 

α. Να αντλεί βασικές πληροφορίες για την ιστορία, τα βασικά πρόσωπα, τις σχέσεις τους, τον χρόνο, τον τόπο, τον αφηγητή και τον ρόλο του, τις βασικές ιδέες που διατυπώνονται 

β. Να συσχετίζει τα κείμενα με τα ιστορικά και κοινωνικά συμφραζόμενα 

γ. Να εκφράζει προσωπικές εκτιμήσεις δικές του/της σκέψεις, συναισθήματα, ερμηνείες και να θέτει θέματα προς συζήτηση 

δ. Να αξιοποιεί στοιχεία του κειμένου για να εκφράζεται δημιουργικά 

ε. Να συνδέει και να συγκρίνει τα κείμενα με άλλα κείμενα και καλλιτεχνικές δημιουργίες 

στ. Να εξετάζει το κείμενο με κριτική διάθεση, να αξιολογεί ιδέες, πράξεις και χαρακτήρες, να εντοπίζει αντιφάσεις, προκαταλήψεις και στερεότυπα

Θ. Αξιολόγηση 

Η αξιολόγηση του μαθήματος της λογοτεχνίας συνιστά μια διαδικασία που περιλαμβάνει ένα σύνολο σχεδιασμένων ενεργειών που συνδέονται άρρηκτα με τη διδασκαλία. Η αξιολόγηση βοηθά τον/την εκπαιδευτικό να διαπιστώσει τις κατάλληλες μεθόδους που ενδείκνυνται για την τάξη/τμήμα που έχει αναλάβει, ώστε να μπορεί να αναπροσαρμόσει τα δεδομένα του/της και να έχει τα καλύτερα δυνατά μαθησιακά αποτελέσματα. Η αξιολόγηση με αυτήν την έννοια συνιστά ένα εργαλείο βελτίωσης τόσο του σχεδιασμού του μαθήματος, όσο και της προσωπικής συνειδητοποίησης εκ μέρους των εκπαιδευτικών, αλλά και των μαθητών/τριών, των σημείων στα οποία θα πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή. Οι μαθητές/τριες συγκεκριμένα μέσα από τις διαδικασίες αξιολόγησης επιζητείται να ενθαρρύνονται και τελικά να ενδυναμώσουν τη σχέση τους με τη λογοτεχνία. 

Η αξιολόγηση διακρίνεται σε τρεις φάσεις: 

Αρχική αξιολόγηση: Στόχος της η κατανόηση των αναγνωστικών εμπειριών και η ανίχνευση του βαθμού ετοιμότητας των μαθητών/τριών. 

Διαμορφωτική αξιολόγηση. Η διαμορφωτική αξιολόγηση συνιστά μια συνεχή εξελισσόμενη διαδικασία κατά την οποία ο/η εκπαιδευτικός κατανοεί τον βαθμό ανταπόκρισης των μαθητών/τριών του/της σε μια συγκεκριμένη διδακτική πορεία διδασκαλίας. Η διαμορφωτική αξιολόγηση προϋποθέτει τη συμμετοχή σε ποικίλες δραστηριότητες που καλό είναι να συγκεντρώνονται σε έναν ατομικό φάκελο μαθητή/τριας (portfolio). Η τεχνική αυτή επιτρέπει τη συνολική αποτίμηση της εμπλοκής του/της κάθε μαθητή/τριας και ενισχύει παράλληλα τις δεξιότητες αυτοαξιολόγησης. Στον ατομικό φάκελο μπορεί να περιλαμβάνονται οι ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες, ασκήσεις παραγωγής δημιουργικού λόγου, άλλες δραστηριότητες δημιουργικής έκφρασης κ.ά. 

Τελική αξιολόγηση: Η τελική αξιολόγηση στοχεύει στην αποτίμηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στην αποτίμηση αυτής της επιδίωξης οι μαθητές/τριες στο τέλος κάθε ενότητας κειμένων ή του αυτοτελούς έργου, έχουν τη δυνατότητα να εκφέρουν γνώμη και κρίση για την αποτελεσματικότητα της μαθησιακής διαδικασίας, ώστε να αξιοποιηθούν τρόποι για βελτιωτική ανατροφοδότηση. 

Σε κάθε περίπτωση, οι μαθητές/τριες αξιολογούνται σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους με βάση τη συνολική συμμετοχή τους στη μαθησιακή διαδικασία, τις εργασίες που εκτελούν στο πλαίσιο της καθημερινής μαθησιακής διαδικασίας στο σχολείο ή στο σπίτι, ατομικά ή ομαδικά, τις συνθετικές δημιουργικές και διαθεματικές, ατομικές ή/και ομαδικές εργασίες τους, τις γραπτές δοκιμασίες στην τάξη (ολιγόλεπτες/ωριαίες δοκιμασίες), σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, αλλά και με βάση την ανακεφαλαιωτική εξέταση Ιουνίου. 

Η αξιολόγηση του μαθήματος της λογοτεχνίας πρέπει να εκτιμά την παραγωγή προσωπικών εργασιών πάνω στο κείμενο και να απομακρύνεται από τη λογική της αναπαραγωγής έτοιμων απαντήσεων. Οι απαντήσεις των μαθητών/τριών σε ερωτήματα που τίθενται και στις ωριαίες δοκιμασίες αξιολόγησης δεν πρέπει να βασίζονται σε απομνημόνευση γνώσεων, αλλά σε αξιοποίηση του κειμένου και πληροφοριών που προτάσσονται για το κείμενο. Τέλος, οι ωριαίες δοκιμασίες αξιολόγησης (διαγωνίσματα) τετραμήνου θα πρέπει να υπακούουν στην τυπολογία σύνθεσης, όπως προβλέπεται στο Π.Δ. 126/2016 (Α΄ 211), αλλά και να είναι προσαρμοσμένες στον διαθέσιμο χρόνο 40-45 λεπτών 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 

Α. Ενδεικτική πρόταση αρχικής αξιολόγησης αναγνωστικών ενδιαφερόντων 

Οι ερωτήσεις που ακολουθούν είναι ενδεικτικές και δίνονται στην αρχή της χρονιάς στους/στις μαθητές/τριες, ώστε να βοηθήσουν στη συγκρότηση μιας εικόνας σχετικά με τον βαθμό εξοικείωσής τους με τον λογοτεχνικό λόγο. Συγκεκριμένα, στόχος των ερωτήσεων είναι να ανιχνευτούν τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών, κάτι που μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην επιλογή των κατάλληλων θεματικών ενοτήτων, αλλά και να εξακριβωθεί ο βαθμός εξοικείωσης του τμήματος με την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων. Ταυτόχρονα, τα ερωτήματα αναζητούν και στοιχεία που σχετίζονται με τη μεθοδολογία (βαθμός εξοικείωσης με τη ομαδική εργασία) αλλά και τον βαθμό εξοικείωσης με τις ΤΠΕ. Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει τα ερωτήματα, ώστε να καταρτίσει ένα σχέδιο συνολικής προσέγγισης του μαθήματος, πάντοτε σε συνεργασία με τους/τις υπόλοιπους/ες διδάσκοντες/ουσες. 

ΟΝΟΜΑ: 

ΕΠΩΝΥΜΟ: 

ΤΑΞΗ: 

ΜΑΘΗΜΑ: Νεοελληνική Λογοτεχνία 

Συμπλήρωσε τις ακόλουθες προτάσεις:

 
1. Στον ελεύθερο χρόνο μου προτιμώ να ………………………………………......…………………….....

2. Στον ελεύθερο χρόνο μου διαβάζω μερικές φορές λογοτεχνικά βιβλία 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

3. Μου αρέσει να διαβάζω λογοτεχνικά κείμενα 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

4. Στο δημοτικό σχολείο είχα αναλάβει να διαβάσω ολόκληρο λογοτεχνικό βιβλίο ως εργασία (π.χ. συμμετείχα σε όμιλο φιλαναγνωσίας) 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

5. Στο δημοτικό σχολείο συνήθως διάβαζα λογοτεχνικά κείμενα μόνο στο μάθημα μαζί με τον/την δάσκαλο/α μου 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

6. Καταλαβαίνω εύκολα τα λογοτεχνικά κείμενα όταν τα διαβάζω μόνος/η μου 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

7. Μου αρέσει να ακούω να μου διαβάζουν λογοτεχνικά κείμενα 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

8. Γράφω τον τίτλο ενός ολόκληρου λογοτεχνικού βιβλίου που διάβασα μόνος/η μου ή στην τάξη με τους/τις συμμαθητές/τριές μου ………………………………………......……………………..... 

9. Έχω συνηθίσει να δουλεύω σε ομάδες και να κάνω εργασίες μαζί με τους/τις συμμαθητές/τριές μου

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

10. Μου αρέσουν περισσότερο: τα ποιήματα, τα πεζά λογοτεχνικά κείμενα, τα παραμύθια, το κόμικ ή άλλο. Γράφω ό, τι μου αρέσει περισσότερο: ………………………………………......……………………..... 

11. Γνωρίζω να χρησιμοποιώ τους υπολογιστές για να κάνω μια εργασία 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

12. Θα μου άρεσε να μάθω να χρησιμοποιώ τους υπολογιστές για να κάνω μια εργασία 

ΝΑΙ / ΟΧΙ 

Β. Είδη δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής 

Είδη δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής 

• Επίπεδο 1: Παιχνίδια με λέξεις, ακροστιχίδες, οπτική ποίηση/καλλιγράμματα, αναγραμματισμοί, λίμερικ, χαϊκού, όπως η αλλαγή ή συμπλήρωση γραμμάτων, λέξεων, φράσεων, καταλήξεων, ομοιοκαταληξιών (λ.χ. δίνεται ένα ποίημα με κενά στη θέση των τελικών λέξεων σε κάποιους στίχους και ζητείται η πλήρωση των κενών με ομοιοκατάληκτες λέξεις). 
• Επίπεδο 2: Μετάπλαση ιστοριών: αλλαγή του τέλους τους, του ύφους τους, της οπτικής γωνίας του αφηγητή, προσθήκη περιγραφικών δεδομένων, κατασκευή νέων σκηνών, μεταφορά της ιστορίας σε άλλη εποχή, προσθήκη μιας νέας στροφής σε ποίημα με το ίδιο μέτρο και ομοιοκαταληξία ή/και με το ίδιο θέμα. 
• Επίπεδο 3: Αναδόμηση του κειμένου σε μια νέα διάταξη των επεισοδίων του, η σύνθεση ενός εντελώς νέου κειμένου που να σχετίζεται µε το αρχικό, αλλά µε διαφορετική πλοκή και κατάληξη, η συνέχιση του κειμένου μετά το τέλος της ιστορίας, η συγγραφή διαφορετικών κειμενικών ειδών (π.χ. ημερολογίου, θεατρικού μονολόγου ή σκηνής) με θέμα σχετικό με τα κείμενα που διδάχθηκαν, η σύνθεση ενός ολόκληρου ποιήματος 

Δραστηριότητες δημιουργικής γραφής με αφορμή ένα αφηγηματικό κείμενο 

• Ασκήσεις ύφους - ασκήσεις για το λεξιλόγιο (κάνω όλο το κείμενο διάλογο, μετατρέπω τους διαλόγους σε αφήγηση, ξαναγράφω σε άλλη μορφή της ελληνικής γλώσσας (καθαρεύουσα, λαϊκή γλώσσα, άλλη διάλεκτο/ιδιόλεκτο) μέρος της αφήγησης, ξαναγράφω την ιστορία που έχει ύφος μελοδραματικό και τη μετατρέπω σε χιουμοριστικό κείμενο, προσθέτω επίθετα στο κείμενο, εμπλουτίζω το κείμενο με μεταφορές, μετατρέπω τις κυριολεξίες σε μεταφορές και αντιστρόφως.
• Ασκήσεις για χαρακτήρες (αφαιρώ ή προσθέτω έναν ήρωα καιξαναγράφω την ιστορία, κάνω πιο έκδηλη την ψυχολογική κατάσταση ενός ήρωα προσθέτοντας λέξεις ή φράσεις, στήνω καλύτερα έναν χαρακτήρα με βάση τις συνήθειες / γνωρίσματά του, προσθέτοντας και άλλα που του ταιριάζουν, γράφω τι σκέφτηκε και δεν είπε ο ήρωας). 
• Ασκήσεις για πλοκή (γράφω μια εντελώς διαφορετική ιστορία με τον ίδιο πρωταγωνιστή, γράφω μία ιστορία με το ίδιο επιμύθιο με διαφορετική αφηγηματική πλοκή, γράφω ένα εκτονωτικό / δυσάρεστο / χαριτωμένο / συγκινητικό / ρεαλιστικό / σύγχρονο τέλος, μπαίνω στην ιστορία ως ήρωας και αλλάζω την πλοκή). 
• Ασκήσεις για αφηγηματική σκοπιά (ξαναγράφω την ιστορία αλλάζοντας π.χ. το πρώτο πρόσωπο σε δεύτερο και μετά σε τρίτο προσέχοντας ιδιαίτερα τις αντωνυμίες, ξαναγράφω την ιστορία με άλλον αφηγητή κάθε φορά, αφηγούμαι την ιστορία θεωρώντας ότι ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής ανήκει σε άλλη εποχή από αυτή που περιγράφει το κείμενο. 

Δραστηριότητες δημιουργικής γραφής με αφορμή ποιήματα 

Με αφορμή ένα ποίημα δημιουργώ ακροστιχίδες, καλλιγράμματα, λίμερικ, χαϊκού, αξιοποιώ την τεχνική των «σβησμένων λέξεων» (δίνω το ποίημα έχοντας σβήσει κάποιες λέξεις και ζητώ από τους/τις μαθητές/τριες να μαντέψουν και να συμπληρώσουν τις λέξεις που λείπουν συγκρίνοντας στη συνέχεια τις επιλογές τους με τις λέξεις που χρησιμοποίησε ο/η ποιητής/τρια), εφαρμόζω την τεχνική blackout (επιλέγω ένα μη λογοτεχνικό κείμενο και καλώ τους/τις μαθητές/τριες να σβήσουν εκείνες τις λέξεις που δεν είναι κατά τη γνώμη τους ουσιώδεις και να αφήσουν μόνο ελάχιστες ώστε να δημιουργήσουν ένα ποίημα), συνδυάζω το προς ανάλυση ποίημα με μουσικά κομμάτια / συνθέσεις ή καλλιτεχνικές φωτογραφίες ή πίνακες ζωγραφικής κ.ά.

Γ. Ενδεικτικές δραστηριότητες δημιουργικής γραφής 

Β΄ ΤΑΞΗ 

Ι. Τίτος Πατρίκιος, Ιστορία του Λαβύρινθου 

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή «Η πύλη των λεόντων» (2002), που αποτελείται από πέντε αρχαιόθεμα ποιήματα. O ποιητής χρησιμοποιεί εδώ τη μυθική μέθοδο, όπου σύμβολα και αρχαίοι μύθοι ευρύτερα γνωστοί συσχετίζονται έντεχνα με σύγχρονες καταστάσεις, πρόσωπα και συναισθήματα. O Τίτος Πατρίκιος αναφέρεται ειδικά στη μέθοδο αυτή με τους στίχους «φιλοδοξώντας να ξαναπλάσουν και να παίξουν το παλιό δράμα προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα». 

Απ’ όταν ο Θησέας σκότωσε τον Μινώταυρο 

ο λαβύρινθος εγκαταλείφθηκε, απολύθηκαν οι φύλακες 

με τον καιρό γκρεμίστηκε η οροφή του 

βγήκαν στο φως οι τρομεροί διάδρομοι 

οι αίθουσες για τα βασανιστήρια, την ανθρωποφαγία 

οι στοές με τις κρυμμένες εφευρέσεις 

τους καταχωνιασμένους θησαυρούς 

πέσανε οι τοίχοι, μείναν μόνο τα χνάρια 

από περίπλοκα χαράγματα πάνω στη γη. 

Όμως προσομοιώσεις λαβυρίνθων, σκοτεινές κατασκευές 

δεν έπαψαν να χτίζονται με νέα υλικά 

με καινούρια τέρατα, θύματα, ήρωες, ηγεμόνες, 

φτιάχνονται προπαντός λαβύρινθοι με λέξεις 

κάθε χρονιά μπαίνουν μέσα τους νέες φουρνιές 

αγόρια και κορίτσια, με φόβο μαζί και αψηφισιά 

για τις παγίδες, τις καταπακτές, τ’ αδιέξοδα 

φιλοδοξώντας να ξαναπλάσουν και να παίξουν 

το παλιό δράμα προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα 

δίνοντας στους κύριους ρόλους τα ίδια ονόματα 

Μίνωας, Πασιφάη, Μινώταυρος, Αριάδνη, 

Δαίδαλος, Ίκαρος, Θησέας. 

Τ. Πατρίκιος, Η πύλη των λεόντων, Διάττων 

Δραστηριότητες 

1. Να μετατρέψεις το ποίημα σε πεζό, χρησιμοποιώντας γ΄ ενικό πρόσωπο. 

2. Να σχηματίσεις στο τετράδιό σου έναν λαβύρινθο, μέσα στον οποίο να τοποθετήσεις σε διάφορα σημεία λέξεις που αντιπροσωπεύουν κινδύνους που απειλούν τους/τις σημερινούς/ές νέους/ες και εμπόδια που δυσχεραίνουν την πορεία τους για την επίτευξη των στόχων τους. 

3. Έχεις αποκοιμηθεί στον καναπέ του σπιτιού σου κοιτάζοντας τον πίνακα του Bruno Haver που κρέμεται στον τοίχο. Ξαφνικά ανοίγεις τα μάτια και βλέπεις ότι βρίσκεσαι μέσα σε έναν λαβύρινθο. Αρχίζεις να ψάχνεις απεγνωσμένα την έξοδο, αλλά συνέχεια συναντάς εμπόδια στον δρόμο σου. Να περιγράψεις το όνειρό σου, μιλώντας για τα συναισθήματα που σε κατακλύζουν και τις προσπάθειες που κάνεις για να απεγκλωβιστείς. Προσπάθησε να δώσεις ένα μη αναμενόμενο τέλος. Μπορείς να ξεκινήσεις ως εξής: «Άνοιξα τα μάτια μου και είδα ότι μπροστά μου βρισκόταν ένας τοίχος. Γύρισα απότομα και κατάλαβα ότι βρισκόμουν εγκλωβισμένος/η σε ένα παράξενο κατασκεύασμα όπου ένας διάδρομος με οδηγούσε σε ένα άλλο δωμάτιο και μετά σε άλλο, χωρίς τέλος…»

ΙΙ. Κοσμάς Ι. Χαρπαντίδης, Χαλασμένες γειτονιές 

Η πόλη που σκιαγραφείται στα τρία αποσπάσματα από το βιβλίο του Χαρπαντίδη «Μανία πόλεως» (1993) είναι η Καβάλα, όπως τη διασώζουν από τη μια μεριά οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας του αφηγητή και από την άλλη μεριά η ιστορική μνήμη, στοιχεία της οποίας αξιοποιεί ο συγγραφέας. Από τη δεκαετία του 1970 ως σήμερα η Καβάλα μεταμορφώθηκε σε σύγχρονη πόλη, παρουσιάζοντας όλες τις όψεις και όλα τα προβλήματα μιας σύγχρονης μεγαλούπολης (πολυκατοικίες, αστικές συνήθειες, έλλειψη πράσινου και ελεύθερων χώρων για να παίζουν τα παιδιά). 

Χαλασμένες γειτονιές. Το βουνό γύρω μια καμένη προσωπίδα, χωρίς ένδυμα και κόσμημα, κάνει το φως πιο κοφτερό και φωτίζει ανελέητα τις πολυκατοικίες που πληγώνουν τον ουρανό με την ευτέλειά τους, γιατί χτίστηκαν είτε βιαστικά είτε φθηνά και προπάντων για να προλάβει η πόλη την ανάπτυξη, αφού τη δεκαετία του πενήντα, εποχή που οι άλλες πόλεις γνώριζαν τις λέξεις «αντιπαροχή», «γκαρσονιέρα και μπανιέρα», «θερμοσίφωνο και κοινόχρηστα» αυτή άρχισε να παρακμάζει με την εξαφάνιση του καπνεμπορίου που τη στήριζε. Μέσα σε μια δεκαετία, αυτήν του εβδομήντα, ρήμαξε και κατεδάφισε οτιδήποτε παλιό και σοφό έχτισε σιγά σιγά ο χρόνος και οι άνθρωποι για να φορέσει αυτό το κοινό κι αδιάφορο πρόσωπο που δεν έχεις όρεξη ούτε να το κοιτάξεις, γιατί ξέρεις πως δεν κρύβει εκπλήξεις. 

Όλα τώρα διαμορφωμένα στην τελική τους μορφή, χωρίς την άλμη του καπνού να γλείφει δρόμους και προσόψεις και με την εντύπωση πως σύντομα θα μας εκδικηθεί το παρελθόν. 

Τουλάχιστον να βρεθεί ένας χώρος με λίγη δροσιά να κατοικήσουν εκείνοι οι άνθρωποι με το βουϊσμένο κεφάλι και τις πληγές στο πρόσωπο που άνοιξαν η νύχτα και ο έρωτας. 

Παιδί κυνηγούσα το παιχνίδι και αυτό ολοένα γλιστρούσε. 

Ζούσα με εικόνες κι αναμνήσεις παιχνιδιού, σχεδόν εξορισμένες εξαιτίας της τοποθεσίας της πόλης, της πυκνής δόμησης και των στενών δρόμων. Πουθενά μια αλάνα, ένας κήπος, ένα στάδιο. 

Μόνο στο Φρούριο, όπου πηγαίναμε εκδρομές με το σχολείο και τρέχαμε ανάμεσα σε θρυμματισμένα κανόνια κι ερειπωμένα δεσμωτήρια, σκουριασμένες κρεμάλες κι ανήλιαγες κρυψώνες, προσπαθούσαμε να ξεδιπλώσουμε το μικρό πανωφόρι του παιχνιδιού. Γρήγορα ξεφεύγαμε από την επιτήρηση των δασκάλων, σκαρφαλώναμε στις τάπιες κι από κει παίζαμε με την πόλη, που χανόταν σε μια γλυκιά ομίχλη από φρέσκο ψωμί, λαδομπογιά και καρνάγιο, ιώδιο και κάρβουνο. 

Το βράδυ πάλι γινόμασταν συμμορίες και τρέχαμε μ’ ένα εεεεεε πίσω από σκυλιά που κουτσαίναν κι έναν τρελό που φορούσε φουρκέτες στο κεφάλι, ενώ οι μεγαλύτεροι μας τρόμαζαν με ιστορίες μακάβριες κάτω από τις σκοτεινιασμένες καμάρες. […] 

Στρέφοντας το βλέμμα στα διαζώματα των πολυκατοικιών, που στριμώχνονται και πνίγουν το καμπαναριό του Αϊ-Γιάννη, δεν απορώ που μας παρέδωσαν μια πόλη έρημη από πράσινο και πάρκα. Παντού αξιοποίηση. 

Μια γωνιά άφησαν αδειανή για όλες τις ανάγκες κι εκεί στριμώχτηκαν το βόλεϊ,το μπάσκετ,το τένις κι οι κούνιες, λιγοστά παγκάκια, ίχνη καχεκτικής χλόης κι ένα παράθυρο στο ανοιχτό Αιγαίο. Τα πρωινά στο μοναδικό πάρκο συνωστίζονται τα φυλακισμένα παιδιά των γύρω πολυκατοικιών και αγριεύουν στο παιχνίδι (θυμάσαι, εμείς, κάποτε, ηρεμούσαμε παίζοντας), το μεσημέρι ο ήλιος και η αρμύρα το ξεραίνουν, για να παραδοθεί αργά το βράδυ στην ημιθανή ερημιά της επαρχίας. 

Κ. Ι. Χαρπαντίδης, Μανία πόλεως, Επικαιρότητα 

Δραστηριότητες 

1. Να γράψετε δύο σύντομα ποιήματα (1-2 στροφών) αφιερωμένα το ένα στην πόλη της παιδικής ηλικίας του συγγραφέα και το άλλο στη σύγχρονη «μετάλλαξή της». Μπορείτε να γράψετε σε ελεύθερο στίχο ή να φτιάξετε ομοιοκαταληξία.

2. «Ένα σπίτι μιλάει»: δώστε φωνή σε ένα παλιό σπίτι που στέκεται μονάχο του ανάμεσα σε μοντέρνες πολυκατοικίες. Στον μονόλογο που υποτίθεται ότι εκφέρει να αναφέρεται η ιστορία του και οι σκέψεις για το μέλλον του που δείχνει αβέβαιο.

Οδηγίες διδασκαλίας σχολικού έτους 2023-2024 στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Β΄ τάξης Γυμνασίου